De antwoorden op mijn orginele vraag (zoals van @henk_dh) hebben mij geleerd at er typisch TWEE audio stromen met het HDTV worden meegeleverd: een stereo met een MP3-stijl compressie, en een 5.1 (dolby) surround kanaal. Deze laatste heeft een hogere bitrate.
Ik had geen surround receiver thuis, alleen een high-end stereo systeem. Om een gehoor-matige check te doen heb ik een surround-receiver geleend om even bij mij aan te sluiten, welke een stereo uitgang heeft en dus zelf een Dolby-5.1 signaal kan 'down-mixen' naar stereo. In dit experiment was dat een
Onkyo TX-L20D . Behalve luisteren, geeft deze Onkyo ook zichtbaar in zijn schermpje of de digitale (optische) ingang een stereo-PCM of een Dolby surround signaal is.
Het experiment heeft mij het volgende geleerd:
1. Setup: Als ik live-TV kijk, naar een RTL of NPO zender, en ik selecteer in het menu van de 'Amino Aria 610' TV decoder de optische geluid uitgang in Dolby mode, en deze verbind ik met de optische ingang van de Onkyo, en ik sluit mijn duo B&W 800-series luidsprekers aan op de Onkyo (stereo) uitgang:
Dan krijg ik behoorlijk acceptabel (prima) geluid. Het klinkt aanzienlijk beter dan alles wat eerder heb gehoord. In het geluid zit veel meer detail (verfijning) met name in het hele hoog, en het stereo-beeld is veel beter. Hoera! :-)
2. Als ik in de Amino de optische uitgang in 'Stereo' mode zet, is het geluid dramatisch verslechterd. Het klinkt weer als een slechte MP3.
3. In de Amino de optisch geluid uitgang terug in Dolby mode dus. Nu speel ik op de TV geen live TV, maar kijk ik een eerdere 'opname' terug. D.w.z. via de 'interactive digitale TV' menu opties, speel ik een eerder programma af. De beeldkwaliteit blijft gelijk, maar het Dolby geluids-kanaal is weg: Ondanks dat ik Dolby vraag, komt er alleen het Stereo signaal binnen met de bijbehoredende marginale kwaliteit. Voor de 'on demand' terug-kijk mode wordt kennelijk bezuinigd op geluid
4. Als ik de Onkyo ingang niet aansluit op de Amino receiver, maar op de digitale-optische uitgang van mijn (al wat bejaarde) Samsung TV: Dat signaal is ALTIJD slechts stereo, met dezelfde abominabele geluidskwaliteit. Het HDMI signaal van de Amino receiver naar de TV wordt kennelijk door de TV altijd in stereo mode gevraagd, ook als ik van die receiver via haar optische uitgang Dolby geluid naar de Onkyo stuur. De TV stuurt dan het stereo signaal van HDMI door naar de eigen optische uitgang.
5. Ik heb niet meer geprobeerd om het HDMI signaal via de Onkyo receiver naar de TV te sturen, wat waarschijnlijk de 'normale' gebruiks manier is. Ik geloof zeker dat het dan ook goed komt met het geluid, dat dat niet wezenlijk anders zal zijn dan bovenstaande observaties (Live versus 'on demand' afspelen).
Conclusie:
1. In Live TV, met een dolby-surround-receiver het geluid naar stereo laten down-mixen, geeft een aanzienlijk betere geluidskwaliteit dan luisteren naar het stereo-geluid van de kabel ontvanger en/of mijn TV digitale optische uitgang. (Meer detail in het hoog, beter stereobeeld.)
2. Het Dolby geluidskanaal is afwezig in 'interactive' of 'on demand' later terug kijk uitzendingen, in elk geval bij mijn glasvezel content provider.
Bedankt voor de goede tips in de eerdere antwoorden!