Mac Mini 2014 Super traag

[jctjepkema]

Hoi!,

Ik heb hier een Mac Mini late 2014 van een kennis.
Het betreft dit model:

Mac Mini late 2014
Processor: Core i5 (I5-4278U)
8 Gb RAM
micron 240Gb SSD

Nu heb ik een raar probleem, Hij is echt heel erg traag.
Ik heb al een PRAM reset gedaan, heeft niks uitgehaald (geekbench score is zelfs iets lager)
Ik heb een apple hardware check gedaan, geeft aan dat alles in orde is..

Mijn geekbench 4 score is 413 single core tegen 790 multi core (was voor pram zelfs 810)
Nu zie ik dat deze scores echt fors hoger moeten zijn. Het lijkt alsof hij constant in een lage clock blijft hangen, ik kan dit alleen niet controleren. Hij geeft ook geen Errors aan, geen kernel panics etc. Het was al met de oude 5400RPM 1TB schijf, en daarom is de SSD er in gekomen.

Hebben jullie nog ideeën? Ik ben niet te bang om te solderen enzo. (hete lucht station, microscoop enzo kom is allemaal beschikbaar)

[Greveldinges]

Wat geeft ie aan qua temperatuur? Zou kunnen dat de sensor stuk is en hij inderdaad blijft hangen in trage modus. Je zou dit eventueel kunnen bekijken met de Intel Power Gadget.

[Crahsystor]

Zijn de temperaturen in orde? Zit er een fan in en zo ja, draait deze ook? Het klinkt inderdaad als een temperatuur/koeling probleem.

[jctjepkema]

Ik heb hem al open gehad en de fan draait gewoon, die zou ook RPM moeten krijgen anders spint die natuurlijk helemaal op naar 100%. Ik ga die power gadget even downloaden en installeren. Zal vanavond even een update geven ben nog op werk

[jctjepkema]

Oke Geekbench 4 draait nu, en ik denk dat ik het probleem al direct zie in de intel power gadget.

De processor frequentie komt niet boven de 800Mhz. Tempertatuur komt net an op 30 maar vrijwel altijd rond de 28 a 29.

edit: de power komt ook niet boven de 5W. Net een geekbench zit SC = 390 MC = 754

Hij past zijn klok frequentie dus niet aan. Wat kan dit zijn?

Edit2:

Oke hij blijft dus op 800Mhz hangen. Nu kom ik na heftig zoeken het volgende tegen:

https://apple.stackexchan...hz-because-of-kernel-task

Ik heb exact het zelfde probleem. SMC problemen, nu is de post niet opgelost maar er is wel goed gelogd en ik kan dus een richting vinden van het probleem. SMC errors. Nu zie ik onderin in een reactie het volgende staan:

No, that's the SMC reset, not the bypass. Bypass procedure was adapted from the usual laptop bypass one. If I remember correctly: With the computer unplugged from the wall, press and hold the power button. While continuing to hold the power button plug in the power. Continue to hold down the button for 5 to 10 sec. Release the button and wait a couple of secs. Now press and release the power button. The Mac will chime and start up but the fan will go at full speed (real full speed). Don't stay too long in that mode, it will damage the computer.

Dit heb ik ook gedaan, dit passeert dus de SMC processor en alle fans gaan op 100%. En jawel bam wat een bommetje gaat als de bliksem.

Screenshots volgen

[ Voor 74% gewijzigd door jctjepkema op 03-01-2019 21:53 ]

[Daedalus]

SMC reset al geprobeerd?

[ Voor 8% gewijzigd door Daedalus op 03-01-2019 21:17 ]

[jctjepkema]

Daedalus schreef op donderdag 3 januari 2019 @ 21:16:
SMC reset al geprobeerd?

Uiteraard. Daarop is het 3 maand geleden vast gelopen

[Juup]

Wat is je output van

sudo thermal levels

en van

sudo powermetrics

?

[jctjepkema]

Komt er zo aan. Ik probeer nu de Apple Hardware Test. Hierbij even wat screenshots van de eerdere testen zodat het verschil gezien kan worden:
+ plaatjes zijn leuk.

Hier zie je dat wanneer ik met de power kabel eruit en de power knop ingedrukt, dan de power kabel erin en de powerknop voor 8 seconden ingedrukt houd ik een keurige benchmark doe:




Nu 'normaal opstarten' dus de SMC niet omzeilen:



Ik ga nu de terminal commands uitvoeren. Ik deed net een apple hardware test en die zegt ADP000 dus dat lijkt in orde. Hij ziet de error dus niet.

Misschien dat ik trouwens aan het gissen ben. Maar wonderbaarlijk genoeg ziet hij twee ssd temperatuurs sensors en die blijven tijdens beide benchmarks constant op 35c. Geen wijzigingen. Misschien dat hij die niet herkent? Zou wel raar zijn want hij had dit probleem ook al met een originele apple hardeschijf.

@Juup

sudo thermal levels
Password:
cpu: 100
gpu: 0
io: 0

powermetrics:

sudo powermetrics
Password:
unable to get battery node
unable to get backlight node
unable to get backlight node
Machine model: Macmini7,1
SMC version: 2.24f32
EFI version: 236.0.0
OS version: 18C54
Boot arguments:
Boot time: Fri Jan 4 10:17:37 2019

Invalid key detected!
Invalid key detected!


*** Sampled system activity (Fri Jan 4 10:32:56 2019 +0100) (5119.28ms elapsed) ***

*** Running tasks ***

Name ID CPU ms/s User% Deadlines (<2 ms, 2-5 ms) Wakeups (Intr, Pkg idle)
kernel_task 0 2485.34 0.00 0.00 0.00 523.15 34.25
bird 522 335.82 87.56 0.00 0.00 0.00 0.00
WindowServer 437 201.75 69.41 55.00 11.55 88.46 1.37
com.apple.WebKit.WebContent 622 124.63 67.40 0.00 0.00 35.03 0.59
Intel(R) Power Gadget 497 49.82 89.14 0.00 0.00 11.94 0.00
Terminal 616 25.10 62.76 0.00 0.00 7.83 0.00
mdworker 610 34.21 53.36 0.00 0.00 11.55 0.20
mdworker 611 29.88 56.60 0.20 0.00 10.37 0.20
sandboxd 94 27.72 82.14 0.00 0.00 8.42 0.39
mdworker 646 27.65 55.43 0.00 0.00 9.79 0.20
suggestd 661 27.12 89.09 0.00 0.00 8.02 0.00
routined 590 26.25 87.59 0.00 0.00 9.00 0.20
TG Pro 642 9.29 73.95 0.00 0.00 1.37 0.00
atsd 682 16.29 73.32 0.00 0.00 14.68 0.00
trustd 678 7.46 91.32 0.00 0.00 0.00 0.00
powermetrics 686 7.28 28.41 0.00 0.00 0.20 0.00
powermetrics 707 6.33 25.01 0.00 0.00 0.20 0.00
trustd 680 5.39 89.48 0.00 0.00 0.00 0.00
hidd 93 5.02 49.77 0.00 0.00 0.20 0.00
com.apple.WebKit.Networking 546 3.77 62.79 0.00 0.00 1.57 0.00
fseventsd 43 2.33 25.15 0.00 0.00 2.94 0.00
trustd 492 1.92 90.22 0.00 0.00 0.00 0.00
nsurlstoraged 527 2.95 82.86 0.00 0.00 1.37 0.00
mds 63 1.71 43.88 0.00 0.00 3.72 0.00
powerd 52 1.23 51.24 0.00 0.00 0.00 0.00
logd 56 0.81 72.86 0.00 0.00 0.00 0.00
opendirectoryd 72 0.71 42.86 0.00 0.00 0.20 0.00
usbd 174 1.17 33.31 0.00 0.00 0.78 0.00
cfprefsd 471 0.88 34.25 0.00 0.00 0.78 0.00
AddressBookSourceSync 573 0.82 76.82 0.00 0.00 0.98 0.00
SafariCloudHistoryPushAgent 582 0.41 40.81 0.00 0.00 0.98 0.00
mds_stores 201 0.65 39.45 0.00 0.00 0.98 0.00
SafariBookmarksSyncAgent 564 0.33 41.28 0.00 0.00 0.78 0.00
notifyd 97 0.33 34.83 0.00 0.00 0.00 0.00
Safari 495 0.29 44.89 0.00 0.00 0.98 0.00
sharingd 539 0.49 67.92 0.00 0.00 0.98 0.00
SystemUIServer 500 0.28 41.96 0.00 0.00 0.20 0.00
parsecd 529 0.23 55.68 0.00 0.00 0.39 0.20
wirelessproxd 381 0.27 77.27 0.00 0.00 0.00 0.00
Finder 501 0.20 33.08 0.00 0.00 0.20 0.00
symptomsd 159 0.32 62.53 0.00 0.00 0.39 0.00
uninstalld 41 0.15 26.21 0.00 0.00 0.39 0.00
coreservicesd 119 0.15 52.85 0.00 0.00 0.78 0.00
bluetoothd 92 0.15 83.89 0.00 0.00 0.00 0.00
CoreServicesUIAgent 525 0.14 38.94 0.00 0.00 0.20 0.00
locationd 80 0.17 34.45 0.00 0.00 0.78 0.00
Dock 499 0.13 36.12 0.00 0.00 0.20 0.00
LocationMenu 684 0.13 45.29 0.00 0.00 0.20 0.00
talagent 498 0.12 39.47 0.00 0.00 0.20 0.00
rapportd 563 0.12 19.73 0.00 0.00 0.20 0.00
CommCenter 490 0.12 32.67 0.00 0.00 0.20 0.00
loginwindow 436 0.11 42.61 0.00 0.00 0.20 0.00
NotificationCenter 531 0.10 41.96 0.00 0.00 0.20 0.00
mDNSResponderHelper 164 0.10 33.77 0.00 0.00 0.98 0.00
sudo 706 0.10 30.51 0.00 0.00 0.39 0.00
launchd 1 0.09 44.96 0.00 0.00 0.00 0.00
CoreLocationAgent 579 0.09 43.39 0.00 0.00 0.20 0.00
com.apple.dock.extra 533 0.09 45.56 0.00 0.00 0.20 0.00
Spotlight 516 0.08 33.96 0.00 0.00 0.59 0.00
mdworker_shared 659 20.22 63.70 0.00 0.00 8.22 0.00
com.apple.WebKit.Storage 587 0.07 42.66 0.00 0.00 0.20 0.00
contextstored 121 0.14 27.65 0.00 0.00 0.98 0.00
AirPlayUIAgent 601 0.07 46.94 0.00 0.00 0.20 0.00
com.apple.WebKit.WebContent 545 0.07 44.25 0.00 0.00 0.20 0.00
dasd 84 0.14 46.16 0.00 0.00 0.78 0.00
nsurlsessiond 577 0.07 42.21 0.00 0.00 0.39 0.00
WiFiAgent 650 0.11 33.68 0.00 0.00 0.59 0.00
com.apple.Safari.SearchHelper 621 0.10 26.06 0.00 0.00 0.98 0.00
trustd 133 0.10 23.27 0.00 0.00 0.39 0.00
ViewBridgeAuxiliary 510 0.08 41.74 0.00 0.00 0.20 0.00
nbagent 604 0.08 45.79 0.00 0.00 0.20 0.00
fmfd 574 0.07 21.82 0.00 0.00 0.39 0.00
cfprefsd 100 0.06 22.96 0.00 0.00 0.20 0.00
UserEventAgent 487 0.03 72.02 0.00 0.00 0.00 0.00
homed 572 0.05 24.18 0.00 0.00 0.39 0.00
AssetCacheLocatorService 614 0.05 37.85 0.00 0.00 0.59 0.00
adprivacyd 606 0.05 25.30 0.00 0.00 0.20 0.00
cloudd 575 0.02 20.76 0.00 0.00 0.20 0.00
coreaudiod 128 0.02 27.09 0.00 0.00 0.20 0.00
mDNSResponder 163 0.02 46.65 0.00 0.00 0.20 0.00
commerce 536 0.03 26.65 0.00 0.00 0.20 0.00
com.apple.AccountPolicyHelper 225 0.03 20.65 0.00 0.00 0.39 0.00
cloudpaird 603 0.03 78.04 0.00 0.00 0.00 0.00
systemstats 49 0.02 67.67 0.00 0.00 0.00 0.00
netbiosd 187 0.02 12.62 0.00 0.00 0.39 0.00
useractivityd 532 0.02 69.89 0.00 0.00 0.00 0.00
ALL_TASKS -2 3491.65 21.79 55.09 11.53 779.41 37.51


**** Battery and backlight usage ****


**** Network activity ****

out: 1.37 packets/s, 100.60 bytes/s
in: 2.34 packets/s, 248.86 bytes/s


**** Disk activity ****

read: 173.46 ops/s 1040.15 KBytes/s
write: 0.59 ops/s 10.40 KBytes/s

**** Interrupt distribution ****

CPU 0:
Vector 0x46(SMC): 23.64 interrupts/sec
Vector 0x72(IGPU): 168.38 interrupts/sec
Vector 0x73(HDAU): 0.98 interrupts/sec
Vector 0x74(XHC1): 76.96 interrupts/sec
Vector 0x77(SATA): 154.51 interrupts/sec
Vector 0x78(ARPT): 1.17 interrupts/sec
Vector 0x79(GIGE): 2.34 interrupts/sec
Vector 0xdd(TMR): 478.39 interrupts/sec
Vector 0xde(IPI): 479.95 interrupts/sec
Vector 0xdf(): 0.20 interrupts/sec
CPU 1:
Vector 0xdd(TMR): 293.01 interrupts/sec
Vector 0xde(IPI): 416.27 interrupts/sec
CPU 2:
Vector 0xdd(TMR): 348.10 interrupts/sec
Vector 0xde(IPI): 706.74 interrupts/sec
CPU 3:
Vector 0xdd(TMR): 290.67 interrupts/sec
Vector 0xde(IPI): 344.38 interrupts/sec


**** Processor usage ****

Intel energy model derived package power (CPUs+GT+SA): 3.43W

LLC flushed residency: 56.7%

System Average frequency as fraction of nominal: 30.77% (800.01 Mhz)
Package 0 C-state residency: 58.02% (C2: 45.53% C3: 0.40% C6: 1.36% C7: 10.74% C8: 0.00% C9: 0.00% C10: 0.00% )

Core 0 C-state residency: 61.11% (C3: 0.00% C6: 0.00% C7: 61.10% )

CPU 0 duty cycles/s: active/idle [< 16 us: 11.33/41.41] [< 32 us: 7.42/28.91] [< 64 us: 12.11/56.84] [< 128 us: 49.03/45.12] [< 256 us: 52.35/54.30] [< 512 us: 43.56/23.05] [< 1024 us: 31.65/17.58] [< 2048 us: 27.93/18.75] [< 4096 us: 7.42/1.37] [< 8192 us: 0.20/0.00] [< 16384 us: 35.36/0.00] [< 32768 us: 1.17/0.00]
CPU Average frequency as fraction of nominal: 30.77% (800.00 Mhz)

CPU 1 duty cycles/s: active/idle [< 16 us: 45.32/21.10] [< 32 us: 23.83/24.22] [< 64 us: 36.33/28.72] [< 128 us: 35.94/44.73] [< 256 us: 39.26/49.03] [< 512 us: 24.81/35.94] [< 1024 us: 14.85/26.18] [< 2048 us: 11.53/29.11] [< 4096 us: 1.76/14.65] [< 8192 us: 0.00/4.49] [< 16384 us: 35.94/0.00] [< 32768 us: 0.78/0.00]
CPU Average frequency as fraction of nominal: 30.77% (800.01 Mhz)

Core 1 C-state residency: 64.08% (C3: 0.00% C6: 0.00% C7: 64.08% )

CPU 2 duty cycles/s: active/idle [< 16 us: 60.95/67.00] [< 32 us: 5.86/44.73] [< 64 us: 21.49/70.52] [< 128 us: 41.61/37.11] [< 256 us: 54.89/36.14] [< 512 us: 45.32/33.40] [< 1024 us: 35.36/22.46] [< 2048 us: 24.61/23.05] [< 4096 us: 3.52/3.71] [< 8192 us: 0.00/0.00] [< 16384 us: 35.36/0.00] [< 32768 us: 1.17/0.00]
CPU Average frequency as fraction of nominal: 30.77% (800.00 Mhz)

CPU 3 duty cycles/s: active/idle [< 16 us: 24.03/7.81] [< 32 us: 9.57/16.80] [< 64 us: 41.61/19.53] [< 128 us: 32.43/23.44] [< 256 us: 26.37/34.38] [< 512 us: 19.14/35.16] [< 1024 us: 12.11/32.82] [< 2048 us: 9.38/30.67] [< 4096 us: 2.73/16.99] [< 8192 us: 0.20/5.66] [< 16384 us: 37.51/0.00] [< 32768 us: 0.59/0.00]
CPU Average frequency as fraction of nominal: 30.77% (800.01 Mhz)

**** GPU usage ****

GPU 0 name IntelIG
GPU 0 C-state residency: 98.82% (1.04%, 97.78%)
GPU 0 P-state residency: 1100MHz: 0.00%, 1050MHz: 0.00%, 1000MHz: 0.00%, 950MHz: 0.00%, 900MHz: 0.00%, 850MHz: 0.00%, 800MHz: 0.00%, 750MHz: 0.00%, 700MHz: 0.00%, 650MHz: 0.00%, 600MHz: 0.00%, 550MHz: 0.00%, 500MHz: 0.00%, 450MHz: 0.00%, 400MHz: 0.00%, 350MHz: 1.18%, 300MHz: 0.00%, 250MHz: 0.00%, 200MHz: 0.00%
GPU 0 average active frequency as fraction of nominal (200.00Mhz): 175.00% (350.00Mhz)
GPU 0 GPU Busy 1.18%
GPU 0 FB Test Case 0
GPU 0 GT2 on 0.00%
GPU 0 GT3 on 100.00%


**** SMC sensors ****

CPU Thermal level: 100
IO Thermal level: 0
Fan: 1802 rpm
CPU die temperature: 35.04 C
CPU Plimit: 23.00
GPU Plimit: 15.00
Number of prochots: 0

TG Pro screenshot en sensors waar ik het over had:


Zie hiervan de sensoren SSD out of bound A en B. Zijn dit hardware sensoren of loopt deze data uit de SSD over het sata signaal? Dat laatste zou wel raar zijn aangezien de originele schijf dit probleem gaf van de een op de andere dag.
Kennen jullie nog SMC diagnostische tools?
Ik heb het gevoel dat het een sensor is aangezien een microcontroller "nooit" zomaar kapot gaat. Natuurlijk wel gewoon mogelijk, en ik zou dan ook van een donor board van ebay de SMC controller kunnen overzetten.

Okay ik dacht al dat ik het moest zoeken richting de sensoren van de SMC controller maar nu kom ik net wat geks tegen.

Ik heb de app HWSensors geinstalleerd en ik zie alle sensoren. Ik kwam in TG Pro al SSD out of bound A en B tegen die constant op 35 blijven.

HWSensors geeft constant 129C graden celcius aan. Maar hier hebben de sensoren een naam HDD Bay 1 en HDD Bay 2:



Volgende stap is schema's zien te vinden van dit board. MacBooks zijn vrij populair in de reparatie's mac mini's niet zo, dus schema's vinden is wat makkelijker. Eerst even het type nummer van dit moederboard vinden.

Dan zien te vinden waar deze sensoren zich bevinden.

[ Voor 150% gewijzigd door jctjepkema op 04-01-2019 17:09 ]

[Juup]

jctjepkema schreef op vrijdag 4 januari 2019 @ 10:18:

code:

sudo thermal levels
Password:
cpu: 100

Dat is wel een verdachte waarde. Bij mij ziet dat er zo uit (iMac):

code:

cpu: 0
gpu: 0
io: 0

Het schijnt vooral aan de smc of de tempsensors te kunnen liggen, ook die van de harde schijf.
Heb je een orginele Apple harddisk om mee te testen of het dan wel goed gaat?
Heb je iets gedaan om de tempsensor voor de HD te faken (weerstand ertussen oid)?

HWSensors geeft constant 129C graden celcius aan. Maar hier hebben de sensoren een naam HDD Bay 1 en HDD Bay 2

Ah ja.
Doe iets met de tempsensor van de HDD kabel.
Weerstandje ertussen ofzo.

[ Voor 16% gewijzigd door Juup op 04-01-2019 22:14 ]

[jctjepkema]

Ik heb geen tempsensors op mijn HDD kabel. Zijn waarschijnlijk ook digitaal dus even een weerstandje zal niet helpen.

Ik denk momenteel dat ik in de richting de smc controller moet zoeken.

[Juup]

Apple harddisks hebben een temperatuursensor en die worden uitgelezen middels ongebruikte aders op de gewone SATA kabels.
Het internet staat er vol mee.

[jctjepkema]

Juup schreef op zaterdag 5 januari 2019 @ 22:07:
Apple harddisks hebben een temperatuursensor en die worden uitgelezen middels ongebruikte aders op de gewone SATA kabels.
Het internet staat er vol mee.

Oke heb er op gegoogled. En het internet staat er inderdaad vol mee. Met iMac sensoren in sata kabels.

Ondanks dat heb ik toch om mijn twijfel weg te nemen, de kabel gewisseld met die in mijn Mac Mini 2012. Geen verschil, en mijn Mac Mini 2012 draait nog steeds als een zonnetje.

Terug naar de 2014. Deze sensoren zitten volgens mij op het logic board aangezien die behoorlijk dicht tegen de hardeschijf ruimte zit. Ik kom voor de rest ook helemaal niks tegen over dit probleem, van de mensen die het bij andere hardware hadden heeft niemand een oplossing staan.

Hebben jullie nog ideeën of een plek waar ik het schema van dit apparaat kan vinden?

[Juup]

De sensor zit niet in de kabel maar in de harddisk.
Het lijkt wel of ik tegen een muur aan het praten ben.
Succes ermee!

[jctjepkema]

Juup schreef op maandag 7 januari 2019 @ 16:29:
De sensor zit niet in de kabel maar in de harddisk.
Het lijkt wel of ik tegen een muur aan het praten ben.
Succes ermee!

Zeer vriendelijk. Volwassen.

Het gehele probleem begon voordat ik de Mac had voorzien van SSD aangezien de persoon destijds niets tegen mij had gezegd over het traag zijn, maar met de vraag of ik een aantal mac's wou voorzien van SSD.

Dit probleem was er daarvoor al. Ik heb de Hardeschijf van Apple terug gezet probleem = hetzelfde.
Apple gebruikt al een tijd geen custom firmware meer op hardeschijven. Overigens kan ik via SMART prima de hardeschijf temperatuur zien en die blijft op een nette temperatuur van 32C. (Deze temperatuur fluctueert wel in tegenstelling tot de SSD out of bounch A en SSD out of bounch B.

EDIT:
En als de hardeschijf het probleem zou zijn, waarom 'staat het internet dan vol' met mensen die SSD's etc er in zetten maar niks noemen over deze sensoren? Ik heb bij het installeren van een SSD in mijn Mini Server 2012 ook nooit iets gelezen over deze sensoren. Kan het dan ook zijn dat dit gedeelte in het PCI-E adapter gedeelte zit, voor de PCI-E SSD.

Ik heb op dit moment nog twee ideeën
A ik koop een kapot board op ali en ik ga onderdelen uitwisselen.
B ik ga de SMC chip reflowen met goede hoop dat dat het probleem oplost.

[ Voor 24% gewijzigd door jctjepkema op 07-01-2019 16:49 ]

[jctjepkema]

Oke wauw! Het is gelukt hij doet het weer.

Na een grondige board inspectie kwam ik er achter dat de volgende chips in de afbeelding:

Allemaal flux resten (een soort soldeer pasta voor het beter vloeien van de tin) hadden. Deze mac is nieuw gekocht en bevat dus 'reparatie' resten. Bijzonder, dit bracht mij wel aan het denken. Rond deze chips is waarschijnlijk iets.
Ik heb ze eerst "gereflowed" Dit is letterlijk de soldeerverbindingen opwarmen zodat ze opnieuw smelten. slechte verbindingen komen vaker voor bij loodvrij soldeer, dit gebeurt soms ook pas na langere tijd. Geen oplossing, maar een soort van test.
In elkaar gezet en opgestart en meteen een benchmark gedaan:



Hij doet het! En de fan speed blijft laag, en de temperaturen blijven ook goed!!!!11!!1!
Volgende stap is de chips verwijderen, soldeer verwijderen, nieuw gelood soldeer aanbrengen en de chips opnieuw plaatsen!

Dit is inmiddels ook gedaan en de mac draait weer als een zonnetje!

Overigens grappig is dat de hdd sensoren nog steeds dezelfde waarden aangeven en deze waarschijnlijk niet meer gebruikt worden in dit model.

[j-phone]

@jctjepkema Knap staaltje van hardware analyseren. Mooi dat de Mac Mini het weer doet, was leuk om te volgen