Type retrospective scrum vooraf bekend maken?

[PdeBie]

Beste scrum masters en scrum deelnemers,

Sinds kort organiseer ik de retrospectives binnen ons team. Hoewel we geen officieel Scrum team zijn, is er behoefte om periodiek terug te kijken op ons werk en willen we kijken hoe en waar we kunnen verbeteren. Vandaar dat ik de retrospective geïntroduceerd heb.

Bij een van mijn eerdere detacheringsklussen (wel een echt Scrum team) hadden we een Scrum master die elke retro weer iets nieuws bedacht had. Heel leuk en gezellig, maar daardoor kon ik soms mijn feedback niet altijd even lekker kwijt omdat het niet paste binnen de gekozen retrospective methode.

Nu moet ik dus (weer) een retro organiseren en ben dus even benieuwd hoe gebruikelijk het is om de methode die ik bedacht/gekozen heb al van tevoren bekend te maken bij het team.

Voordeel is dat iedereen goed na kan denken wat hij kwijt wil, maar nadeel is dat men misschien de ideeën die spontaan opkomt tijdens de retro verliest.

Wat is jullie ervaring hierin? En zien jullie nog voor- of nadelen?

[L0we]

PdeBie schreef op maandag 5 november 2018 @ 14:45:
Bij een van mijn eerdere detacheringsklussen (wel een echt Scrum team) hadden we een Scrum master die elke retro weer iets nieuws bedacht had. Heel leuk en gezellig, maar daardoor kon ik soms mijn feedback niet altijd even lekker kwijt omdat het niet paste binnen de gekozen retrospective methode.

Lijkt me makkelijk te ondervangen door een korte rondvraag aan het einde.

Ik zou het zelf spontaan houden, dan hou je het wat luchtiger en heb je minder 'ingestudeerde' antwoorden.

[Standeman]

Bedenk even wat de drie pilaren zijn van Agile. Een daarvan is transparantie

Dus je kan prima van te voren aangeven wat je gaat doen met de retrospective. Vaak helpt het ook om vrij rap van start te gaan en hoef je het niet eerst uitgebreid uit te leggen.

En tijdens een retro moet er altijd ruimte zijn om je feedback kwijt te kunnen, ongeacht de inrichting van de retrospective.

[PdeBie]

L0we schreef op maandag 5 november 2018 @ 14:49:
[...]

Ik zou het zelf spontaan houden, dan hou je het wat luchtiger en heb je minder 'ingestudeerde' antwoorden.

Ja, alleen komt het ook nog wel eens voor dat je achteraf dacht 'Ow fck, dat wilde ik ook nog zeggen'. Maar dat hou je toch wel. Dan was het blijkbaar niet belangrijk genoeg denk ik dan altijd maar.

Standeman schreef op maandag 5 november 2018 @ 14:51:
Dus je kan prima van te voren aangeven wat je gaat doen met de retrospective. Vaak helpt het ook om vrij rap van start te gaan en hoef je het niet eerst uitgebreid uit te leggen.

Nou met het oog hierop leek het mij inderdaad handig. Alleen je verliest er wel wat spontaniteit mee vermoed ik, omdat wat @L0we ook aangeeft men de antwoorden al eerder gaat bedenken.

[CurtPoindexter]

-

[ Voor 99% gewijzigd door CurtPoindexter op 19-10-2019 16:00 . Reden: Leeg ivm privacy ]

[TRON]

PdeBie schreef op maandag 5 november 2018 @ 15:28:
[...]


Ja, alleen komt het ook nog wel eens voor dat je achteraf dacht 'Ow fck, dat wilde ik ook nog zeggen'. Maar dat hou je toch wel. Dan was het blijkbaar niet belangrijk genoeg denk ik dan altijd maar.


[...]


Nou met het oog hierop leek het mij inderdaad handig. Alleen je verliest er wel wat spontaniteit mee vermoed ik, omdat wat @L0we ook aangeeft men de antwoorden al eerder gaat bedenken.

Maar is het verliezen van de 'spontaniteit' dan erg? Het gaat toch uiteindelijk om de kwaliteit van de feedback en het gevoel dat men daarbij heeft/had?

[Señor Sjon]

Dit topic is veel beter op zijn plek in PRG of PFSL. In overleg met TS verplaatst naar PRG waar meerdere scrumtopics staan.

[ Voor 41% gewijzigd door Señor Sjon op 05-11-2018 17:04 ]

[Hydra]

Ik vind die steeds wisselende aanpakken volkomen waardeloos. Ik wil graag gewoon m'n ei kwijt en kijken hoe we dingen kunnen verbeteren. Als daar ruimte voor is; prima. Maar ik heb de ervaring dat grote afwijkingen er vooral voor zorgen dat er eigenlijk geen tijd meer is voor waar het echt om gaat; terugkijken.

[PdeBie]

Hydra schreef op maandag 5 november 2018 @ 17:22:
Ik vind die steeds wisselende aanpakken volkomen waardeloos. Ik wil graag gewoon m'n ei kwijt en kijken hoe we dingen kunnen verbeteren. Als daar ruimte voor is; prima. Maar ik heb de ervaring dat grote afwijkingen er vooral voor zorgen dat er eigenlijk geen tijd meer is voor waar het echt om gaat; terugkijken.

Het punt dat ik nu wat anders wil proberen dan de vorige keer is dat nog niet helemaal helder is wat nu de meest nuttige info oplevert tijdens de retro.

Al heel snel kom je bij: "wat ging er goed, wat kan er beter uit", maar ik heb het idee dat je daar soms toch nog andere, nuttige inbreng mee mist. Dan heb je ook nog de "starten met, stoppen met en doorgaan met" methodes, waarmee je ook weer net andere informatie uit je team haalt.

Kortom: het is nog een beetje aanvoelen wat nu het lekkerste werkt met dit team.

[Bosmonster]

Hydra schreef op maandag 5 november 2018 @ 17:22:
Ik vind die steeds wisselende aanpakken volkomen waardeloos. Ik wil graag gewoon m'n ei kwijt en kijken hoe we dingen kunnen verbeteren. Als daar ruimte voor is; prima. Maar ik heb de ervaring dat grote afwijkingen er vooral voor zorgen dat er eigenlijk geen tijd meer is voor waar het echt om gaat; terugkijken.

Verschillende methodes geven verschillende mensen prikkels. Het is dus goed om een beetje af te wisselen. Zo hou je de mensen er vaak ook wat beter bij. Veel mensen raken simpelweg verveeld of het wordt een "trucje" en dat haalt het effect van een retro weg. Het is dus niet alleen maar voor de lol, wisselen van retro-methodes heeft een doel.

Als de methodes die je scrum master kiest ervoor zorgen dat jij je ei niet kwijt kunt, dan is er iets anders mis. En dat lijkt me een mooi punt voor je volgende retro dan!

Mijn favoriet: de drunken retro

[ Voor 9% gewijzigd door Bosmonster op 06-11-2018 23:19 ]

[Hydra]

Bosmonster schreef op dinsdag 6 november 2018 @ 23:18:
Verschillende methodes geven verschillende mensen prikkels. Het is dus goed om een beetje af te wisselen. Zo hou je de mensen er vaak ook wat beter bij. Veel mensen raken simpelweg verveeld of het wordt een "trucje" en dat haalt het effect van een retro weg. Het is dus niet alleen maar voor de lol, wisselen van retro-methodes heeft een doel.

Snap ik. Maar op een gegeven moment moesten we ballonnen van elkaar kapot trappen terwijl we net met een paar issues zaten die we echt moesten bespreken. En daar trek ik toch echt een grens.

[Bosmonster]

Hydra schreef op woensdag 7 november 2018 @ 08:05:
[...]

Snap ik. Maar op een gegeven moment moesten we ballonnen van elkaar kapot trappen terwijl we net met een paar issues zaten die we echt moesten bespreken. En daar trek ik toch echt een grens.

Ah ja, de "energizers", die zijn mijnsinziens alleen nuttig bij een nieuw team of een team dat moeite heeft om open te zijn.

Dat wil je idd niet elke keer.

[Tarkin]

de "games" zijn ook meer een middel om conversatie aan te wakkeren. En vooral ook om te zien dat iedereen een gelijke stem kan hebben.

Bv ik heb in m'n teams zeer veel mensen die in een groepsdiscussie geen woord zeggen, maar als ze hun gedachte op een post-it moeten schrijven dan komt er zeer veel input (en goede) uit.

Ook in een klassiek rondegesprek heb je altijd 2-3 roepers die 80% van de tijd aan het spreken zijn, en die hebben niet noodzakelijk de topics in gedachten die de meerderheid van de groep willen, maar enkel die die zij nuttig vinden. Daarom zijn de technieken als Dot voting en 25/10 crowdsourcing zeer waardevol. Dan komen de algemene topics naar boven.

[R4gnax]

Tarkin schreef op woensdag 7 november 2018 @ 17:00:
de "games" zijn ook meer een middel om conversatie aan te wakkeren. En vooral ook om te zien dat iedereen een gelijke stem kan hebben.

Omgekeerd zijn er ook genoeg mensen die een absolute rothekel aan zulke spelletjes hebben en er finaal op afhaken. Dwz. gewoon als een zak zand erbij gaan zitten en niet meedoen. Of niet eens op de vergadering verschijnen, omdat ze het al druk genoeg hebben en geen tijd hebben voor "onzin."

Je moet er dus erg mee oppassen.

[ Voor 10% gewijzigd door R4gnax op 07-11-2018 20:17 ]

[gekkie]

PdeBie schreef op maandag 5 november 2018 @ 15:28:
[...]
Ja, alleen komt het ook nog wel eens voor dat je achteraf dacht 'Ow fck, dat wilde ik ook nog zeggen'. Maar dat hou je toch wel. Dan was het blijkbaar niet belangrijk genoeg denk ik dan altijd maar.

Dus je verwacht dat iedereen zonder er vooraf over nagedacht heeft, alleen oplepelt wat voor op de tong ligt en wat men nog uit de heup kan schieten ? Lijkt me nogal zonde van alle wat meer wel overdachte zaken die na een meditatief momentje als nog uit het onderbewuste op kunnen komen borrelen.

[Nnoitra]

Afstemmen, afstemmen en nog eens afstemmen.
Als niet iedereen het met elkaar eens is, dan kijken of je raakvlakken kunt vinden zodat je tot een consensus kunt komen.

Wij hadden eens een externe agile coach (nooit aan beginnen!) die ook met spelletjes, post-its vol kalken en meer van dat soort bullshit-bingo ideeën aankwam en dat forceerde.
Ik kan je vertellen dat dat echt géén fijne retro's waren, blij dat we daar vrij rap weer van verlost waren.

[Hydra]

Vandaag nog een mooi voorbeeld langs zien komen op LinkedIn. Een ScrumMaster die heel trots liet zien, in een fimpje nota bene, dat ze een retro hadden waarbij je al dansend op je vooraf ingestuurde favoriete muzieknummer je sticky op moest hangen.

What. De. Fuck. Wat voegt dat in hemelsnaam toe? Dan haak ik echt compleet af.

LinkedIn Link

[bonzz.netninja]

Hydra schreef op woensdag 7 november 2018 @ 21:50:
Vandaag nog een mooi voorbeeld langs zien komen op LinkedIn. Een ScrumMaster die heel trots liet zien, in een fimpje nota bene, dat ze een retro hadden waarbij je al dansend op je vooraf ingestuurde favoriete muzieknummer je sticky op moest hangen.

What. De. Fuck. Wat voegt dat in hemelsnaam toe? Dan haak ik echt compleet af.

LinkedIn Link

Ach als het werk Mij lijkt het wel gezellig met mijn team developers. Lekker uit de comfortzone, maar niks geforceerd natuurlijk.

[Croga]

Bosmonster schreef op woensdag 7 november 2018 @ 08:11:
Ah ja, de "energizers", die zijn mijnsinziens alleen nuttig bij een nieuw team of een team dat moeite heeft om open te zijn.

Dat wil je idd niet elke keer.

Energizers wil je heel graag bij iedere retro... Aan het begin... Voor een minuut of 10. Als het de enige inhoud van de retro is ben je je doel ver voorbij gestreefd.
Energizers zijn nuttig om je hoofd in retro-stand te krijgen en om het bloed aan het stromen te krijgen. Maar een energizer levert geen informatie over mogelijke procesverbeteringen op.

@Anoniem: 37297 Je ziet hier al discussie ontstaan over de vorm van de retro. Moet die altijd hetzelfde? Moet die iedere keer anders? Zijn spelletjes zinvol? Moet je het van te voren aankondigen?
Als Scrum Master / Coach met een jaar of 10 ervaring heb ik een paar dingen geleerd:
- Elke keer dezelfde vorm retro geeft focus maar kan leiden tot een "mechanische" retro waarbij iedere keer dezelfde stapjes worden genomen zonder dat er iets verandert.
- Elke keer een andere vorm zorgt er voor dat iedereen elke keer geprikkeld wordt maar kan er toe leiden dat je meer tijd kwijt bent met de vorm te begrijpen dan met daadwerkelijk verbeteringen te identificeren.
- "Serious games" kunnen helpen een veilige simulatie-omgeving te creëren die openheid bevordert maar te frivole elementen zijn een gevaar voor de betrokkenheid.
- Van te voren aankondigen kan helpen om serieuzere input te krijgen maar doorbreekt de timebox en kan daarmee leiden tot meer tijd aan verbeteringen gespendeert dan nuttig is.

Al met al zou ik in jouw situatie aanraden om de vorm niet van te voren aan te kondigen maar wel een paar sprints hetzelfde te houden. Daarmee voorkom je dat mensen over de retro nadenken op momenten dat ze eigenlijk de focus op het werk zouden moeten hebben maar zorg je wel dat de vorm niet in de weg zit voor de inhoud. Dat gezegd hebbende; dat is wat ik aan zou raden zonder enige kennis van de context en het team te hebben. Daarmee is mijn advies (en dat van iedereen hier) maar heel beperkt zinvol ;-)

Nog één tip die ik je mee wil geven: Neem niet teveel acties mee vanuit de retro. Naast "Transparantie" vinden we "Focus" namelijk ook heel belangrijk. De meest gemaakte fout die ik zie is dat teams een enorme berg aan verbeteringen onderkennen en als acties definiëren waardoor de lijst zo lang wordt dat er helemaal níets verandert. Laat het team de top-3 acties selecteren en doe daar ook daadwerkelijk iets mee in plaats van een top-20 waarbij er niets verandert.

Hydra schreef op woensdag 7 november 2018 @ 21:50:
Vandaag nog een mooi voorbeeld langs zien komen op LinkedIn. Een ScrumMaster die heel trots liet zien, in een fimpje nota bene, dat ze een retro hadden waarbij je al dansend op je vooraf ingestuurde favoriete muzieknummer je sticky op moest hangen.
What. De. Fuck. Wat voegt dat in hemelsnaam toe? Dan haak ik echt compleet af.
LinkedIn Link

Jij en vele anderen.... Dan ben je echt je doel compleet voorbij gestreefd.... Mensen uit hun comfort zone halen is niet persé fout. De comfort zone verbranden, plat stampen en dan zeggen "Dans!" zorgt er voor dat iedereen een hekel krijgt aan de scrum master en er dus per definitie nooit meer iets gaat verbeteren

[ Voor 14% gewijzigd door Croga op 07-11-2018 22:08 ]

[gekkie]

In het dolfinarium dan wel de dierentuin mag je geen dier meer door een hoepel laten springen, maar met bewoners van de kantoor-jungle is het kennelijk geen enkel probleem , apart beestje zijn we toch.

[farlane]

Energizers? What th ...

[R4gnax]

bonzz.netninja schreef op woensdag 7 november 2018 @ 21:52:
[...]

Ach als het werk Mij lijkt het wel gezellig met mijn team developers. Lekker uit de comfortzone, maar niks geforceerd natuurlijk.

Fout. Fout. Fout.

In die situatie is er niet zo iets als "niet geforceerd" worden. Als de mensen waar iemand dagelijks mee samen werkt, er allemaal voor kiezen om mee te doen dan ligt er ineens aardig wat druk op de laatst overgeblevene om ook mee te gaan doen en niet aangewezen of nagekeken te worden als de persoon die de team-sfeer loopt te verpesten.

Peer-pressure is jezelf geforceerd voelen iets te doen, pur sang. Het is een nog veel gemenere vorm van geforceerd worden dan een regelrecht bevel van bovenaf, omdat het voelt alsof je het jezelf aandoet en het laat een regelrechte deuk in iemands eigenwaarde achter.

Wil je iets wat toxisch is voor retros of development teams in het algemeen? Nou; dan is dat een goede. Het allereerste wat een goed werkend team moet hebben is wederzijds respect en het soort situaties waar "niet geforceerd" toe kan leiden ondermijnt dat.

[ Voor 31% gewijzigd door R4gnax op 07-11-2018 23:33 ]

[Alex)]

Ik heb gemengde gevoelens bij een retrospective: ik vind het goed dat er wordt gevraagd om feedback, maar ik heb er toch wel vaak het gevoel bij dat het een box ticking exercise* is. Een goed geolied team zal in een stabiele omgeving vrij consistente feedback geven: sprint goal gehaald, stories waren duidelijk, en wat er beter kon? Mwah, dunno.

M.i. zijn retrospectives vooral nuttig na grote gebeurtenissen (veranderingen in het team of de omgeving, grote releases, zulke dingen), om een vinger aan de pols te houden bij hoe de veranderingen in het team doorwerken.

Dat terzijde, wat ik - als deelnemer - verwacht:
- Een meeting waar ik mijn mening kan geven, in een ongedwongen sfeer, en met mensen die ik vertrouw. Ik heb ooit eens meegemaakt dat een hogere manager ineens besloot om bij de retrospective aan te schuiven, waardoor ineens dichtklapte.
- Geen poespas. Ik wil geen dansjes hoeven doen, liedjes hoeven te zingen, ballonnen stuk te trappen, of allerlei ander stom gedoe te doen. Ik ben op m'n werk, niet in een kleuterklas.
- Consistentie in hoe de retro is vormgegeven. Kies een bepaalde vorm, and stick with it.


* Ik heb wel eens meegemaakt dat het hele team zei "deze sessies voegen voor ons niet zo veel toe, kunnen we ze wat minder vaak houden?", maar volgens de scrum master moesten we het blijven doen 'want zo moet dat volgens scrum'.

[defiant]

Veel scrum methodieken gaan een eigen leven leven leiden in organisaties en worden vaak een verplicht ritueel, zonder dat duidelijk is wat nu het doel is en waarom men überhaupt zaken op een bepaalde manier doet.

Een van de belangrijkste elementen van een retrospective is de meta-analyse van de effectiviteit van de retrospective zelf, veranderd er ook daadwerkelijk iets aan de hand van feedback die is gegeven, of is het naderhand weer business-as-usual?

In oorsprong ging scrum mede om de empowerment van het development team ten opzichte van de organisatie en dat is vaak waar het (imho) vaak fout gaat, de groep kan verbeteringen voordragen, maar die moeten natuurlijk ook landen buiten het team. Als de organisatie niet luistert of disfunctioneert dan kan zoveel retrospectives houden als je wil, maar dat gaat weinig veranderen. Als gevolg heb je een gedemotiveerd team, dat ook de retro niet meer ziet zitten, er veranderd toch niets.

Focus dus niet op de vorm of andere bijzaken, maar probeer te focussen op de kern: hoe zorg ik ervoor dat de uitkomst van de retro daadwerkelijk tot verandering leidt?

[Hydra]

Croga schreef op woensdag 7 november 2018 @ 22:06:
Jij en vele anderen.... Dan ben je echt je doel compleet voorbij gestreefd.... Mensen uit hun comfort zone halen is niet persé fout. De comfort zone verbranden, plat stampen en dan zeggen "Dans!" zorgt er voor dat iedereen een hekel krijgt aan de scrum master en er dus per definitie nooit meer iets gaat verbeteren

Precies. En bovenstaand voorbeeld is daar een perfect voorbeeld van. Niet eens voor mezelf (I don't give a fuck, heb ook dansles gehad enzo) maar het is een principekwestie: we doen een retro om ons werk beter te kunnen doen. M.i. is de retro wel ongeveer de belangrijkste scrum meeting omdat dat het stukje is waar je je team bijstuurt. Alles wat daar afbreuk aan doet, dus helemaal Scrum Masters die het misbruiken als podium om te laten zien hoe creatief ze wel niet zijn, doet afbreuk aan het functioneren van een team.

Als je domme kunstgrepen als dansen of balonnen trappen nodig hebt om je mensen 'actief' te krijgen heb je als ScrumMaster volkomen gefaald. Dat ze geen interesse in een retro hebben betekent dat dat het nut ervan niet gezien wordt.

Alex) schreef op woensdag 7 november 2018 @ 23:52:
Ik heb gemengde gevoelens bij een retrospective: ik vind het goed dat er wordt gevraagd om feedback, maar ik heb er toch wel vaak het gevoel bij dat het een box ticking exercise* is. Een goed geolied team zal in een stabiele omgeving vrij consistente feedback geven: sprint goal gehaald, stories waren duidelijk, en wat er beter kon? Mwah, dunno.

M.i. zijn retrospectives vooral nuttig na grote gebeurtenissen (veranderingen in het team of de omgeving, grote releases, zulke dingen), om een vinger aan de pols te houden bij hoe de veranderingen in het team doorwerken.

Je hoeft ook geen vol uur te doen he. Als niemand stickies heeft en je binnen een kwartier klaar bent; prima. Wij deden meestal onze retro en planning back-to-back (met tussendoor koffie). Dan ben je gewoon een stuk eerder klaar met die meetings. Top.

Ik ben het er alleen niet mee eens dat je het infrequent moet doen. Elke sprint even terugkijken op wat er goed en minder goed ging is enorm belangrijk. En als je het infrequent doet wordt het uitzonderlijk, en introspectie zou juist alles behalve uitzonderlijk moeten zijn.

[ Voor 33% gewijzigd door Hydra op 08-11-2018 08:29 ]

[Croga]

Hydra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 08:25:
Als je domme kunstgrepen als dansen of balonnen trappen nodig hebt om je mensen 'actief' te krijgen heb je als ScrumMaster volkomen gefaald. Dat ze geen interesse in een retro hebben betekent dat dat het nut ervan niet gezien wordt.

Mwah, er is nog wel een behoorlijk verschil tussen ballonnen trappen en dansen....

Energizers zijn bedoelt om mensen uit hun dagelijkse werk mind-set te halen en om het bloed te laten stromen zodat de aandacht hoger wordt. Dit is een belangrijk onderdeel van faciliteren van wat langere sessies waar hoge concentratie nodig is. Dit valt onder Facilitation-101.
Balonnen trappen is daar een goede optie voor; je móet even aan iets anders denken en bent actief bezig. Niemand zal zich daar bezwaart bij voelen; het is een frivole activiteit waarbij je nauwelijks kunt falen.
Dansen is wat anders; kun je niet goed dansen dan kan het zijn dat je daar schaamte bij voelt waardoor je onmiddelijk dicht klapt.

De Scrum Master moet zorgen voor een veilige omgeving om de retro te kunnen doen. Balonnen trappen is veilig. Dansen niet. Als je balonnen trappen gebruikt om mensen actief te krijgen ben je als Scrum Master geslaagd. Als balonnen trappen je hele retro is heb het niet begrepen.

Ik wordt wel altijd heel erg vrolijk als mensen melden dat ze de retro de belangrijkste meeting vinden ;-)

[Hydra]

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 08:38:
Energizers zijn bedoelt om mensen uit hun dagelijkse werk mind-set te halen en om het bloed te laten stromen zodat de aandacht hoger wordt. Dit is een belangrijk onderdeel van faciliteren van wat langere sessies waar hoge concentratie nodig is. Dit valt onder Facilitation-101.
Balonnen trappen is daar een goede optie voor; je móet even aan iets anders denken en bent actief bezig. Niemand zal zich daar bezwaart bij voelen; het is een frivole activiteit waarbij je nauwelijks kunt falen.

Ja sorry, ik haak echt af op dat geneuzel. Ik focus me liever op het doel van die meeting. Als je 'energizers' nodig hebt om mensen in beweging te krijgen moet je misschien gaan kijken naar waarom ze weinig energie hebben. Heb te veel managers meegemaakt die meetings om 4-5 uur in de middag gaan plannen om op die manier nog even lekker een paar uurtjes te stelen. Dan gaat ballonnen trappen niet helpen.

Ik wordt wel altijd heel erg vrolijk als mensen melden dat ze de retro de belangrijkste meeting vinden ;-)

Mijn ervaring is dat mensen eigenlijk altijd het nut wel inzien als Scrum goed geimplementeerd is. Slechte implementaties ga je niet redden met een paar ballonnen.

[Acid_Burn]

Die domme spelletjes of, zoals in dat filmpje dansen, hou toch op. Voegt wat mij betreft niets toe en is alleen maar tijdverspilling. Dat helpt echt niet om in de juiste mindset te komen, ballonnen trappen heeft helemaal niets met het werk van doen.

Bij de introductie van scrum hier gingen ze ook 'danish clapping' doen ook onder het mom van 'energizen'. Voelt ook allemaal erg amerikaans aan waarmee ze je een soort 'joepie' gevoel proberen te geven wat bij mij dus juist het tegenovergestelde teweeg brengt. Nou..tjakkkaaaaa dan maar.

[bonzz.netninja]

R4gnax schreef op woensdag 7 november 2018 @ 23:22:
[...]


Fout. Fout. Fout.

Een beetje feedback. Door driemaal fout met een punt te tikken kom je bij mij over dat je het heel erg oneens bent en bijna uit emotie reageert. Tevens komt het een beetje arrogant over bij mij want je geeft weinig ruimte voor een dialoog en/of respect voor een andere mening. Ik vind het best een rare manier om aan te geven dat je het oneens met mij bent en maakt eigenlijk dat ik meteen je mening niet meer wilt lezen. Misschien kun je daar wat mee.

Ik kan mij voorstellen dat je zo aan gaat op basis van mijn stukje, maar ik ben het niet met je eens. Het is nogal context en team afhankelijk en misschien kun je die nuance meenemen in je mening. Je stelt het vrij stellig allemaal en lijkt met name op basis van je eigen perceptie en gevoeligheden te redeneren, door peer-pressure zo zwart wit neer te zetten.

Als ik kijk naar mijn eigen situatie, natuurlijk, ik kan ook niet in de hoofden van mijn team kijken maar ik denk dat iedereen in ons team zo goed met elkaar omgaat (en we kennen elkaar inmiddels zo goed) dat niemand zich iets laat opdringen of iets moet doen zonder dat hij er achter staat. Naar mijn mening heeft dat te maken met maturity van ons team.

Dan nog ontopic. Afwijkende oefeningen uit de comfortzone werken voor veel teams wel. Dat is in ieder geval mijn mening en ervaring en er is een reden dat dit toch veel wordt toegepast, omdat dit vaker blijkt te werken. Dat kan je tegen staan maar ook ik heb mijn mening afgelopen jaren moeten bijstellen en sta er nu veel meer voor open, om methoden een kans te geven. Ook als ze tegen mijn natuurlijke behoefte ingaat.

[ Voor 13% gewijzigd door bonzz.netninja op 08-11-2018 09:42 ]

[MSalters]

UIteraard reageert R4gnax uit emotie. Daar laat de rest van z'n post weinig twijfel over.

En dat is dus precies waarom hij gelijk heeft. Dit soort management-gehobby roept aversie op bij het team, en dat is precies niet de bedoeling. En jouw beschuldiging van arrogantie helpt je argument ook niet bepaald.

[gekkie]

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 08:38:
[...]
Mwah, er is nog wel een behoorlijk verschil tussen ballonnen trappen en dansen....

Energizers zijn bedoelt om mensen uit hun dagelijkse werk mind-set te halen en om het bloed te laten stromen zodat de aandacht hoger wordt. Dit valt onder Facilitation-101.
Balonnen trappen is daar een goede optie voor; je móet even aan iets anders denken en bent actief bezig. Niemand zal zich daar bezwaart bij voelen; het is een frivole activiteit waarbij je nauwelijks kunt falen.

Ah, dan neem ik aan dat je met de CEO, raad van commisarissen en de aandeelhouders dat ook doet alvorens aan de aandeelhouders vergadering te beginnen, lekker ongedwongen een kwartiertje stoeien in de ballenbak om het bloed sneller te laten stromen .. niemand zal zich toch bij zo'n frivole activiteit bezwaard voelen ?. Of geldt dat voornamelijk voor het "voetvolk" ?

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 08:38:
[...]
Dit is een belangrijk onderdeel van faciliteren van wat langere sessies waar hoge concentratie nodig is.

Je zou verwachten dat als je het enigzins frequent doet EN er ook wat mee gedaan wordt, de sessies steeds korter zouden worden (en de aandacht bij langere sessies in het begin ook geen probleem zou zijn omdat de ultieme incentive er is ... je wordt er zelf beter van ..) ?

[bonzz.netninja]

MSalters schreef op donderdag 8 november 2018 @ 09:32:
UIteraard reageert R4gnax uit emotie. Daar laat de rest van z'n post weinig twijfel over.

En dat is dus precies waarom hij gelijk heeft. Dit soort management-gehobby roept aversie op bij het team, en dat is precies niet de bedoeling. En jouw beschuldiging van arrogantie helpt je argument ook niet bepaald.

Als je goed leest, schrijf ik dat het bij mij over komt als arrogant. Zijn gedrag roept bij mij iets op, en dat benoem ik. Dat is wel iets anders....(en zo werkt feedback trouwens).

[Hydra]

bonzz.netninja schreef op donderdag 8 november 2018 @ 09:12:
Dan nog ontopic. Afwijkende oefeningen uit de comfortzone werken voor veel teams wel. Dat is in ieder geval mijn mening en ervaring en er is een reden dat dit toch veel wordt toegepast, omdat dit vaker blijkt te werken. Dat kan je tegen staan maar ook ik heb mijn mening afgelopen jaren moeten bijstellen en sta er nu veel meer voor open, om methoden een kans te geven. Ook als ze tegen mijn natuurlijke behoefte ingaat.

Werken ze wel of gaan mensen er maar gewoon in mee omdat ze niet weer "doe ff normaal" willen zeggen? Da's een rhetorische vraag overigens waarop het antwoord gewoon is "dat weet ik niet".

Mijn ervaring is namelijk wel met Scrum Masters dat als ze met dit soort ongein aankomen en je zegt dat je het onzinnig vindt en je wil focussen op de inhoud, ze op z'n zachts gezegd vaak nogal emotioneel reageren. "Gewoon meedoen" is de weg van de minste weerstand.

[Croga]

Hydra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 08:41:
Ja sorry, ik haak echt af op dat geneuzel. Ik focus me liever op het doel van die meeting. Als je 'energizers' nodig hebt om mensen in beweging te krijgen moet je misschien gaan kijken naar waarom ze weinig energie hebben. Heb te veel managers meegemaakt die meetings om 4-5 uur in de middag gaan plannen om op die manier nog even lekker een paar uurtjes te stelen. Dan gaat ballonnen trappen niet helpen.

Je hebt energizers nodig omdat mensen nou eenmaal zo in elkaar zitten. Alle ratio gaat de psychologie en fysiologie van mensen niet veranderen.

En nee, dat gaat die meeting om 5 uur niet redden. Wat die meeting wel zou redden is gewoon "Decline" klikken en niet gaan.....

gekkie schreef op donderdag 8 november 2018 @ 09:38:
Ah, dan neem ik aan dat je met de CEO, raad van commisarissen en de aandeelhouders dat ook doet alvorens aan de aandeelhouders vergadering te beginnen, lekker ongedwongen een kwartiertje stoeien in de ballenbak om het bloed sneller te laten stromen .. niemand zal zich toch bij zo'n frivole activiteit bezwaard voelen ?. Of geldt dat voornamelijk voor het "voetvolk" ?

Ja, ik heb dit ook gedaan met de directie van Aegon Nederland. Ja, ik heb dit ook gedaan met de CEO van VolkerWessels. Dit gaat over de basis manier waarop mensen in elkaar steken. En als je energizers op de juiste manier gebruikt genereren ze ook nog inzichten. Ik ben nog niemand tegen gekomen die niet na de energizer blij was dat die energizer gedaan was. Ook de CEO van Metro Group niet.

Dus nee, dit is niet alleen voor de belangrijkste mensen in het bedrijf, het gebeurt net zo goed bij degenen die er alleen zijn om de belangrijke mensen te helpen. En iedereen die de belangrijkste mensen binnen het bedrijf afschrijft als "voetvolk" krijgt van mij meteen de opdracht terug :-p

Je zou verwachten dat als je het enigzins frequent doet EN er ook wat mee gedaan wordt, de sessies steeds korter zouden worden (en de aandacht bij langere sessies in het begin ook geen probleem zou zijn omdat de ultieme incentive er is ... je wordt er zelf beter van ..) ?

Je zult er nog versteld van staan..... Als dit enigszins frequent gebeurt én er wordt wat mee gedaan heb je steeds langere sessies nodig om tot de oplossing voor het probleem te komen....

Kun je het concept Context Switching? Wij mensen zijn heel slecht in van het één naar het andere onderwerp gaan. Multitasking bestaat niet, task switching kost ons mensen minuten. En daar is die energizer voor bedoelt; om het context switching makkelijker te maken. Om te gaan van "Hoe ga ik dit algoritme programmeren?" naar "Wat kunnen we aan ons proces verbeteren?".

[gekkie]

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 10:22:
[...]
Ja, ik heb dit ook gedaan met de directie van Aegon Nederland. Ja, ik heb dit ook gedaan met de CEO van VolkerWessels. Dit gaat over de basis manier waarop mensen in elkaar steken. En als je energizers op de juiste manier gebruikt genereren ze ook nog inzichten. Ik ben nog niemand tegen gekomen die niet na de energizer blij was dat die energizer gedaan was. Ook de CEO van Metro Group niet.

Dus nee, dit is niet alleen voor de belangrijkste mensen in het bedrijf, het gebeurt net zo goed bij degenen die er alleen zijn om de belangrijke mensen te helpen. En iedereen die de belangrijkste mensen binnen het bedrijf afschrijft als "voetvolk" krijgt van mij meteen de opdracht terug :-p

Dan zal ik wel de "Dik Trom" zijn en anders in elkaar steken. Je agiteert mij vooral met dit soort fratsen, zeker als er *echt* belangrijke dingen te bespreken zijn.
Je krijgt waarschijnlijk nog steeds je input, *ondanks* dat je me "energized", vanwege het concept "welbegrepen eigen belang", wees echter voorzichtig met daar aan de causaliteit te verbinden dat ik het proces van de introspectie zelf, op die wijze geweldig vindt.

Je zult er nog versteld van staan..... Als dit enigszins frequent gebeurt én er wordt wat mee gedaan heb je steeds langere sessies nodig om tot de oplossing voor het probleem te komen....

Kun je het concept Context Switching? Wij mensen zijn heel slecht in van het één naar het andere onderwerp gaan. Multitasking bestaat niet, task switching kost ons mensen minuten. En daar is die energizer voor bedoelt; om het context switching makkelijker te maken. Om te gaan van "Hoe ga ik dit algoritme programmeren?" naar "Wat kunnen we aan ons proces verbeteren?".

Vrees dat ik ook hier anders in elkaar steek, beetje sparren is leuk, maar daarna moet ik er gewoon op de fiets, trein of in de auto of whatever het een beetje processen en van alle kanten bekijken om met wat zinnigs te komen. Kan zijn dat ik gewoon traag van gedachten ben, maar ik zie een meeting vooral ook als input voor m'n eigen gedachten waarop je niet altijd gelijk de meest fantastische output terug gaat krijgen. Een lange meeting zorgt er niet voor dat mijn proces daarin ondersteund wordt.

Maar goed mijn 'n' is 1, dus ik hou mijn psychologie van de koude grond graag als hobby, soms zou je willen dat anderen dat ook wat meer deden (overigens niet specifief op jou gericht, voor het geval je het zou zou willen opvatten, je kunt het tegenwoordig maar niet duidelijk genoeg maken ).

[ Voor 3% gewijzigd door gekkie op 08-11-2018 10:59 ]

[Nnoitra]

Nou, mijn bullshit bingokaart is bjina vol hoor..

Prima dat jij (@Croga ) denkt dat dit de ultieme methode of whatever is, maar ik vind jou nu ook arrogant over komen.
Tevens ben ik het pertinent oneens met een aantal zaken die jij als feiten stelt. Niets is zo zwart/wit.
Als een scrum master of agile coach zich opeens een volleerd psycholoog waant, omdat hij/zij tijdens een opleiding wat termen op een powerpoint heeft zien staan, en vervolgens psychologische argumenten gaat gebruiken... Dan neem ik je niet meer serieus (been there, done that, agile coach was uiteindelijk snel foetsie).

Kijk naar het team (type mensen/persoonlijkheden), overleg met het team, geef suggesties, laat het team met suggesties komen, begeleid en faciliteer het team. Maar ga het team niet iets opleggen omdat jij als scrum master meent dat het zo moet.

[ Voor 4% gewijzigd door Nnoitra op 08-11-2018 10:55 ]

[Croga]

Nnoitra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 10:53:
Prima dat jij (@Croga ) denkt dat dit de ultieme methode of whatever is, maar ik vind jou nu ook arrogant over komen.
Tevens ben ik het pertinent oneens met een aantal zaken die jij als feiten stelt. Niets is zo zwart/wit.
Als een scrum master of agile coach zich opeens een volleerd psycholoog waant, omdat hij/zij tijdens een opleiding wat termen op een powerpoint heeft zien staan, en vervolgens psychologische argumenten gaat gebruiken... Dan neem ik je niet meer serieus (been there, done that, agile coach was uiteindelijk snel foetsie).

Als iemand die waan heeft omdat hij hier of daar iets op een powerpoint heeft zien staan geef ik je volledig gelijk. Ik neem mijn vak echter serieus en heb dit dus ook niet van één of andere powerpoint maar gewoon van een studie psychologie.

Kijk naar het team (type mensen/persoonlijkheden), overleg met het team, geef suggesties, laat het team met suggesties komen, begeleid en faciliteer het team. Maar ga het team niet iets opleggen omdat jij als scrum master meent dat het zo moet.

Één van de dingen die íedere retrospective vorm nodig heeft is zijn eigen inspect&adapt stap. De impact van de vorm staat of valt met de debrief; waarom hebben we de retro zo gedaan en heeft dat voor het team gewerkt. We hebben het hier over een team van intelligente mensen die heel goed begrijpen wat er gebeurt in zo'n sessie en vaak ook heel goed kunnen reflecteren op hoe ze daar zelf in zaten. Dus ja, helemaal gelijk, het team, de context, is niet eenvoudig in regeltjes uit te drukken....

[Nnoitra]

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 10:59:
Ik neem mijn vak echter serieus en heb dit dus ook niet van één of andere powerpoint maar gewoon van een studie psychologie.

Daar zit volgens mij ook meteen het probleem; naar mijn mening zit je te veel op die psychologie stoel en probeert vanuit die achtergrond mensen 'ergens te krijgen'.
Je bent hun scrum master, niet de teampsycholoog.

Tevens komt bij mij over dat je meer sturend dan faciliterend bent, en dat hoort in die rol niet thuis.
Met jouw aanpak zou je het hier in ieder geval niet redden; er gaat geen ballon kapot gestampt worden.

[Croga]

Nnoitra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 11:16:
Daar zit volgens mij ook meteen het probleem; naar mijn mening zit je te veel op die psychologie stoel en probeert vanuit die achtergrond mensen 'ergens te krijgen'.
Je bent hun scrum master, niet de teampsycholoog.

Programmeur, projectleider, tester, manager, psycholoog... och, zo veel stoelen die allemaal nuttig ingezet kunnen worden om een team te helpen.

Tevens komt bij mij over dat je meer sturend dan faciliterend bent, en dat hoort in die rol niet thuis.
Met jouw aanpak zou je het hier in ieder geval niet redden; er gaat geen ballon kapot gestampt worden.

Facipulator noemen we dat..... Faciliteren met een doel. Dat hoort in die rol zeker wel thuis.
Maar je laatste zin is wel het belangrijkste punt: "hier". Context is alles. Een Scrum Master moet zorgen dat alles wat hij doet past in die context. Ballonnen kapot stampen is zeker ook niet de energizer die mijn voorkeur heeft. En context aanvoelen is wel de eerste verantwoordelijkheid van iedere scrum master. Past ballonnen niet bij het team dan doe je dat dus niet.

Ik heb met teams samen gewerkt die helemaal geen energizer nodig hadden. Ik heb zelfs met teams samen gewerkt die hun "retro" tijdens het werk deden. Liepen ergens tegen aan, hadden geen zin om daar nog eens tegenaan te lopen en losten het dus ter plekke op. En ik heb met teams samen gewerkt die iedere dag een energizer nodig hadden. Dus ja, "hier" is heel erg belangrijk.

[Tarkin]

R4gnax schreef op woensdag 7 november 2018 @ 20:15:
[...]


Omgekeerd zijn er ook genoeg mensen die een absolute rothekel aan zulke spelletjes hebben en er finaal op afhaken. Dwz. gewoon als een zak zand erbij gaan zitten en niet meedoen. Of niet eens op de vergadering verschijnen, omdat ze het al druk genoeg hebben en geen tijd hebben voor "onzin."

Je moet er dus erg mee oppassen.

ik neem aan dat dit ook meestal de mensen zijn die altijd klagen dat het slecht gaat en dat het beter zou gaan. Op een moment dat ze dan zulke zaken kunnen ventileren gaan ze dan ineens doen dat ze geen tijd hebben of doen ze niet mee omdat ze het onzin vinden (waarom verbeteren als we gewoon kunnen blijven verder doen en blijven verder zagen?)

Heb ook al met genoeg van zulke mensen samengewerkt en tot nu toe is het altijd een verademing geweest als ze weggingen. Genoeg mensen die van zichzelf vonden (en de organisatie vond dat ook) dat ze onmisbaar waren, nooit tijd hadden voor zulke zaken tot ze ineens (on)vrijwillig weg gingen.

de omgeving waar ik nu zit kan je niet bureaucratischer hebben (overheid, 30K man sterk) maar toch hebben we al de betere resultaten geboekt door deze "nieuwe" technieken en komen de andere bureaus bij ons aankloppen om te zien hoe we het doen.

Soit.

Ik denk dat er hier een paar mensen heel emotioneel reageren op het concept van "games" op de werkvloer. de meest extreme gevallen worden er ook direct bij betrokken (andermans balonnen kapotstampen, al zingend/dansend je post-it ophangen,...)

de meeste games die ik gebruik bij mijn retrospectives.
Als energizer/zorgen dat iedereen op z'n minst 1 woord heeft gezegd in de retro: afgelopen sprint/release/whatever vergelijken met iets (kan serieus zijn, gevoel zijn, iets frivools als een automerk,...) of een metergame als ze wat weinig energie/zin hebben (probeer maar eens met 8 man 1 metsersmeter simultaan naar de grond te bewegen terwijl iedereen er enkel 2 vingers onderhoudt, redelijk moeilijk in het begin.) Dat is zowat het extreemste dat ik momenteel ga.
Voor grotere retro's durf ik al eens wat liberating structures te gebruiken, een Mad Tea of Impromptu networking.

als games tijdens de retro is het vooral post-its ophangen in een categorie zodanig dat we die nadien kunnen priotiseren met dotvoting (wordt ook aanzien als een game). Op die manier halen we de grootste topics naar boven waar de meerderheid over wilt babbelen (of een paar enkelingen die het belangrijk genoeg vinden om al hun dots daarop te zetten).

Nadien is het vooral discussie in het team en die discussie faciliteren.

[ Voor 34% gewijzigd door Tarkin op 08-11-2018 11:51 ]

[bonzz.netninja]

Hydra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 10:06:
[...]


Werken ze wel of gaan mensen er maar gewoon in mee omdat ze niet weer "doe ff normaal" willen zeggen? Da's een rhetorische vraag overigens waarop het antwoord gewoon is "dat weet ik niet".

Mijn ervaring is namelijk wel met Scrum Masters dat als ze met dit soort ongein aankomen en je zegt dat je het onzinnig vindt en je wil focussen op de inhoud, ze op z'n zachts gezegd vaak nogal emotioneel reageren. "Gewoon meedoen" is de weg van de minste weerstand.

Klopt...weet ik niet Maar ik heb het idee dat het werkt, en spreek dan grotendeels uit eigen ervaring (n=1 ) en op basis feedback die we verzamelen nav oefeningen van de collega's. Want ook die moet je natuurlijk evalueren.

[Hydra]

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 10:22:
Ja, ik heb dit ook gedaan met de directie van Aegon Nederland. Ja, ik heb dit ook gedaan met de CEO van VolkerWessels. Dit gaat over de basis manier waarop mensen in elkaar steken. En als je energizers op de juiste manier gebruikt genereren ze ook nog inzichten. Ik ben nog niemand tegen gekomen die niet na de energizer blij was dat die energizer gedaan was. Ook de CEO van Metro Group niet.

Bot gesteld: Ik denk dat je oogkleppen ophebt. Natuurlijk is het een keertje 'grappig' en denken mensen 'goh was zijn we nu opeens agile'. En de paar keer daarna zullen ze ook vast niet laten merken dat ze het eigenlijk wel beu zijn. Dat doen de meeste mensen niet; je gaat de zoveelste Scrum coach ook niet de eerste keer dat je 'em ziet meteen negatieve feedback geven.

Dat je een paar grijze koppen het een keer hebt laten doen; zal best. Maar d'r is no way dat je dit soort mensen dat elke 2 weken in een meeting laat doen. Ik geloof je niet. Sorry.

Tarkin schreef op donderdag 8 november 2018 @ 11:46:
ik neem aan dat dit ook meestal de mensen zijn die altijd klagen dat het slecht gaat en dat het beter zou gaan.

Sorry maar dat vind ik een kutinstelling waar ik echt nijdig van wordt. Dit is precies waarom mensen op een gegeven moment geen feedback meer geven!!! Je zet mensen nu op voorhand al weg als zeikerds! Sterker nog; dit is hoe je, als je niet uitkijkt, je beste mensen verliest!

Ik denk dat er hier een paar mensen heel emotioneel reageren op het concept van "games" op de werkvloer. de meest extreme gevallen worden er ook direct bij betrokken (andermans balonnen kapotstampen, al zingend/dansend je post-it ophangen,...)

Dit ook he: je trekt het meteen naar een stro-man! Ik ben de persoon die die voorbeelden aanhaalde, maar dat je op het gemak even vergeet dat ik dat gebruikte als voorbeelden waar een grens overschreven werd, vergeet je maar even.

Ik ben pro retrospective!

[ Voor 33% gewijzigd door Hydra op 08-11-2018 13:21 ]

[Croga]

Hydra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 13:17:
Bot gesteld: Ik denk dat je oogkleppen ophebt. Natuurlijk is het een keertje 'grappig' en denken mensen 'goh was zijn we nu opeens agile'. En de paar keer daarna zullen ze ook vast niet laten merken dat ze het eigenlijk wel beu zijn. Dat doen de meeste mensen niet; je gaat de zoveelste Scrum coach ook niet de eerste keer dat je 'em ziet meteen negatieve feedback geven.

Dat je een paar grijze koppen het een keer hebt laten doen; zal best. Maar d'r is no way dat je dit soort mensen dat elke 2 weken in een meeting laat doen. Ik geloof je niet. Sorry.

Nog botter gesteld: Je hebt geen idee waar je het over hebt.

Ik doe dit soort dingen niet met mensen om mezelf op m'n schouders te kunnen kloppen. Ik doe dit omdat ik er van overtuigd ben dat dit leidt tot een betere, en vooral leukere, manier van werken. Ik ben hier niet om het evangelie te verkondigen, ik ben er om de wereld een beetje leuker te maken voor iedereen. En als ik niet in staat ben om mensen daar van te overtuigen (niet op een forum; dat heeft geen toegevoegde waarde. Wel door het in de praktijk te doen en uit te leggen) dan heb ik gefaald.

En nee, ik doe dat met directeuren niet één keer in de twee weken. Met die mensen doe ik dat iedere week! Bij mijn vorige opdracht begeleide ik het MT van een klein IT bedrijf (100 man). En daar stonden we iedere maandag ochtend bij elkaar om te kijken hoe we dingen beter konden doen. Een groot aantal van die keren begonnen we met iets energieks. En de ene keer was dat een wandel-meeting, de andere keer was dat een bal spelletje, silent brainstorming, inpromptu networking, maakt niet uit als het maar actief was met een doel.

En nu ik daar weg ben is het niet verandert; doen ze dit nogsteeds. Beginnen ze de week nogsteeds met een actieve meeting. Niet omdat ze de coach niet tegen het hoofd willen stoten, niet omdat ze het grappig vinden maar omdat het werkt.

Er is een hele goede reden waarom sommige trainingen beter zijn dan andere. Er is een hele goede reden waarom sommige Scrum teams wel slagen en anderen niet. Sommigen nemen hun vak namelijk serieus en anderen voeren de stapjes gewoon mechanisch uit en hopen dat het dan beter wordt. Sommigen leren van het verleden, anderen verheerlijken "Maar zo hebben we het altijd gedaan" en zullen nooit veel verder komen.

[Hydra]

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 13:32:
Nog botter gesteld: Je hebt geen idee waar je het over hebt.

Prima. We gaan het zien. Het is een klein wereldje dus ik ga vast wel een keer in een bedrijf komen waar iets dergelijks ingesteld is. Tot nu toe niet gebeurd, maar wie weet

Ik denk dat we beiden een heel ander beeld hebben van energisers. Zou ik er tegen zijn om een meeting i.p.v. in een zaaltje onderweg tijdens een wandeling te doen? Nee hoor. Gewoon ff uit de standaard omgeving gaan; prima. Waar ik vooral tegen ageer is dat het in plaats van een extratje of 'twist' opeens de boventoon gaat voeren. Dus dat we een half uur bezig zijn met stomme ballonnen en dan niet meer de tijd hebben het over de belangrijke zaken te halen. Prima als we gaan staan in plaats van zitten; maar ga mensen niet dwingen 'dansend' naar het bord te lopen: je kunt hierin gewoon te ver gaan.

[Croga]

Hydra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 13:43:
Ik denk dat we beiden een heel ander beeld hebben van energisers. Zou ik er tegen zijn om een meeting i.p.v. in een zaaltje onderweg tijdens een wandeling te doen? Nee hoor. Gewoon ff uit de standaard omgeving gaan; prima. Waar ik vooral tegen ageer is dat het in plaats van een extratje of 'twist' opeens de boventoon gaat voeren. Dus dat we een half uur bezig zijn met stomme ballonnen en dan niet meer de tijd hebben het over de belangrijke zaken te halen. Prima als we gaan staan in plaats van zitten; maar ga mensen niet dwingen 'dansend' naar het bord te lopen: je kunt hierin gewoon te ver gaan.

Dan denk ik dat we het helemaal niet zo oneens zijn als het lijkt ;-)
Een energizer is een middel tot een doel. Iets actiefs om ons, letterlijk, wat meer energie te geven. Zodra de energizer het doel wordt is het compleet zinloos geworden.

De balonnen zijn tricky omdat het best veel tijd kan kosten. Dat is niet de bedoeling. Als je 10 minuten van je 2-uur meeting met een energizer bezig bent is dat nog best te doen; ik weet niet of je die balonnen binnen die tijd voor elkaar krijgt.

Ik noem de energizer ook wel eens "Check-in"; een manier om allemaal ons hoofd in de meeting te steken en uit het werk te halen wat we net daarvoor aan het doen waren. En het moet ook niet heel veel langer duren dan de tijd die het kost voor iedereen om "Check-in" te zeggen. Nog sterker; soms is dat laatste ook gewoon genoeg; even een rondje doen waarbij iedereen duidelijk aangeeft klaar te zijn voor deze meeting.

En ook nogmaals; alles staat of valt met hoe goed de facilitator in staat is zich te verplaatsen in de groep. Voor sommigen is balonnen stampen nodig, voor sommigen is "Yup, ik ben er met heel m'n hoofd bij" nodig. Het concept is one-size-fits-all, de uitvoering is dat nooit.

[Hydra]

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 13:51:
De balonnen zijn tricky omdat het best veel tijd kan kosten. Dat is niet de bedoeling. Als je 10 minuten van je 2-uur meeting met een energizer bezig bent is dat nog best te doen; ik weet niet of je die balonnen binnen die tijd voor elkaar krijgt.

Idd. Da's het punt. Ik snap dat het ballonnenverhaal een beetje een "ja nou en?" idee geeft bij sommige mensen, maar het komt natuurlijk voort uit een ervaring. Het ging hier om een meeting waar we belangrijke shit moesten bespreken en die ballonnen zoveel tijd kosten (en voor een nare sfeer zorgden) dat we geen tijd hadden om tot een conclusie te komen. 1 uur verspild en een grote groep aardig chagerijnig.

En ook nogmaals; alles staat of valt met hoe goed de facilitator in staat is zich te verplaatsen in de groep. Voor sommigen is balonnen stampen nodig, voor sommigen is "Yup, ik ben er met heel m'n hoofd bij" nodig. Het concept is one-size-fits-all, de uitvoering is dat nooit.

Goed dat je dat onderschrijft in ieder geval. Bovenstaande situatie kwam ook vanuit een Scrum Master met een enorme plaat voor z'n kop.

[Nnoitra]

Tarkin schreef op donderdag 8 november 2018 @ 11:46:

ik neem aan dat dit ook meestal de mensen zijn die altijd klagen dat het slecht gaat en dat het beter zou gaan. Op een moment dat ze dan zulke zaken kunnen ventileren gaan ze dan ineens doen dat ze geen tijd hebben of doen ze niet mee omdat ze het onzin vinden (waarom verbeteren als we gewoon kunnen blijven verder doen en blijven verder zagen?)

Kom aub niet aan met aannames die je eigen mening verstreken. Daar win je geen punten maar wel weerstand mee.
De teams die ik ken hebben geen zin in spelletjes, die zijn serieus met hun werk bezig en zijn bezig met verbeteren. Die zitten niet te klagen dat 'het slecht gaat' en als ze vinden dat er iets beter kan of moet dan ventileren ze dat wel. En daarmee wachten ze echt niet tot er weer een retro is.

Als je al spelletje nodig hebt om mensen mee te krijgen.. Dan heb je wellicht niet de juiste mensen in je team zitten en is dat iets waar je vooraf, bij het samenstellen van teams of invoeren agile, al mee aan de slag had moeten gaan.
Die spelletje verliezen op den duur ook hun effectiviteit.

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 13:32:

Nog botter gesteld: Je hebt geen idee waar je het over hebt.

Zijn zulke uitspraken psychologisch verantwoord?

Ik doe dit soort dingen niet met mensen om mezelf op m'n schouders te kunnen kloppen. Ik doe dit omdat ik er van overtuigd ben dat dit leidt tot een betere, en vooral leukere, manier van werken.

Daar komt dat sturende weer.
Je hebt leuk werk, je hebt kut werk en iets wat daar tussenin zit. En dat kan soms wel per dag of zelfs uur verschillen.
Door spelletjes, dansjes, prik de ezel en meer van dat soort kunstjes te introduceren word het werk an sich echt niet anders, laat staan leuker.. Alleen die retro's worden een leuk uitstapje voor het clubje mensen die dit ook hip vinden.

Om het werken en ook de manier van werken leuker te maken moet je faciliteren dat het team leukere werkzaamheden uit kan voeren. Dat ze de tijd en ruimte krijgen om herhalende zaken kunnen automatiseren, dat ze niet met enige regelmaat door jan en alleman gestoord worden, dat de mensen hun kwaliteiten en competenties in kunnen zetten.
Nogmaals; alles draait om het team, laat hun de te varen koers bepalen en begeleid ze daarbij in plaats van ze zaken op te leggen.

Onze retro's komen na de demo en een kop koffie.
We bespreken kort het resultaat van de vorige sprint, benoemen blocking issues en andere zaken die beter konden (als ze al niet eerder benoemd waren) en onze epische wins..
We schrijven een tweetal (give or take) zaken op die beter kunnen en daar komen we, indien nodig, tijdens een refinement of een koffie rondje op terug als er echt acties uit te halen zijn.
Soms duurt het een half uur, soms een uur.. Prima behapbaar, zo vlak voor de lunch. En daarna gaan we weer keihard echt leuke dingen doen (problemen oplossen, klanten blij maken, koffie drinken, taart eten, muizen verstoppen, automatiseren van repetitief werk, nieuwe functionaliteit(en) bouwen, etc)

[ Voor 11% gewijzigd door Nnoitra op 08-11-2018 14:39 ]

[Hydra]

Nnoitra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 14:29:
Onze retro's komen na de demo en een kop koffie.
We bespreken kort het resultaat van de vorige sprint, benoemen blocking issues en andere zaken die beter konden (als ze al niet eerder benoemd waren) en onze epische wins..
We schrijven een tweetal (give or take) zaken op die beter kunnen en daar komen we, indien nodig, tijdens een refinement of een koffie rondje op terug als er echt acties uit te halen zijn.
Soms duurt het een half uur, soms een uur.. Prima behapbaar, zo vlak voor de lunch. En daarna gaan we weer keihard echt leuke dingen doen (problemen oplossen, klanten blij maken, koffie drinken, taart eten, muizen verstoppen, automatiseren van repetitief werk, nieuwe functionaliteit(en) bouwen, etc)

Precies. Ik vind het ook vaak overkomen als een enorme 'crutch' als je mensen moet dwingen 'engaged' te zijn. Agile is:

Build projects around motivated individuals.
Give them the environment and support they need,
and trust them to get the job done.

Daar begint het mee. Als je dat deel niet gefikst hebt, gaat geen enkele vorm van prikken en poken je helpen.

Zijn zulke uitspraken psychologisch verantwoord?

Ik kan het wel hebben

[ Voor 4% gewijzigd door Hydra op 08-11-2018 14:53 ]

[Croga]

Nnoitra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 14:29:

[...]
Daar komt dat sturende weer.
Je hebt leuk werk, je hebt kut werk en iets wat daar tussenin zit. En dat kan soms wel per dag of zelfs uur verschillen.
Door spelletjes, dansjes, prik de ezel en meer van dat soort kunstjes te introduceren word het werk an sich echt niet anders, laat staan leuker.. Alleen die retro's worden een leuk uitstapje voor het clubje mensen die dit ook hip vinden.

Het is jammer dat je een reactie geeft die helemaal niets met de quote te maken heeft. De quote ging over coaching/Scrum Masterschap, niet over dansjes of spelletjes. Dansjes of spelletjes waar we het hier over hadden hebben ook helemaal niets met retros te maken maar met het verbeteren van de effectiviteit van meetings in het algemeen.

Om het werken en ook de manier van werken leuker te maken moet je faciliteren dat het team leukere werkzaamheden uit kan voeren. Dat ze de tijd en ruimte krijgen om herhalende zaken kunnen automatiseren, dat ze niet met enige regelmaat door jan en alleman gestoord worden, dat de mensen hun kwaliteiten en competenties in kunnen zetten.
Nogmaals; alles draait om het team, laat hun de te varen koers bepalen en begeleid ze daarbij in plaats van ze zaken op te leggen.

Spot on. Één van de retro-vormen gaat dan ook over "Hoe leuk was deze sprint?" - iedere keer dat iemand zegt "niet" pak je dat punt op en haalt het weg; de ervaring leert dat de gemiddelde persoon gewoon met zijn werk bezig wil zijn; veel van de dingen waar Wij Werkers niet vrolijk van worden zijn dingen die ons beperken in het doen van ons werk.

Onze retro's komen na de demo en een kop koffie.
We bespreken kort het resultaat van de vorige sprint, benoemen blocking issues en andere zaken die beter konden (als ze al niet eerder benoemd waren) en onze epische wins..
We schrijven een tweetal (give or take) zaken op die beter kunnen en daar komen we, indien nodig, tijdens een refinement of een koffie rondje op terug als er echt acties uit te halen zijn.
Soms duurt het een half uur, soms een uur.. Prima behapbaar, zo vlak voor de lunch. En daarna gaan we weer keihard echt leuke dingen doen (problemen oplossen, klanten blij maken, koffie drinken, taart eten, muizen verstoppen, automatiseren van repetitief werk, nieuwe functionaliteit(en) bouwen, etc)

Koel. If it works, it works.

Hydra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 14:48:
[...]


Precies. Ik vind het ook vaak overkomen als een enorme 'crutch' als je mensen moet dwingen 'engaged' te zijn. Agile is:

Build projects around motivated individuals.
Give them the environment and support they need,
and trust them to get the job done.

Daar begint het mee. Als je dat deel niet gefikst hebt, gaat geen enkele vorm van prikken en poken je helpen.

En die tweede regel is exact waar het hier om gaat (okay, die eerste ook wel een beetje). Als Coach ben je vooral op zoek naar hoe "the environment" verbeterd moet worden. En soms betekend dat mensen uit hun comfort zone trekken omdat ze al "Stockholm syndrome" voor de omgeving hebben. Hoe vaak ik wel niet "Ja, zo werkt het hier nu eenmaal" gehoord heb..... En dan moet je als Scrum Master of coach toch echt gaan facipuleren.

[ Voor 16% gewijzigd door Croga op 08-11-2018 14:52 ]

[Hydra]

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 14:50:
En die tweede regel is exact waar het hier om gaat (okay, die eerste ook wel een beetje). Als Coach ben je vooral op zoek naar hoe "the environment" verbeterd moet worden. En soms betekend dat mensen uit hun comfort zone trekken omdat ze al "Stockholm syndrome" voor de omgeving hebben. Hoe vaak ik wel niet "Ja, zo werkt het hier nu eenmaal" gehoord heb..... En dan moet je als Scrum Master of coach toch echt gaan facipuleren.

Stealing that.

Anyway; hoe dan ook is het het belangrijkst dat het proces niet boven de mensen komt te staan. Dat is vaak wel m'n ervaring met 'Agile' coaches: er zijn enorm veel slechte. Ben blij dat jij het zo wel ziet

[ Voor 15% gewijzigd door Hydra op 08-11-2018 14:55 ]

[Camulos]

CurtPoindexter schreef op maandag 5 november 2018 @ 15:30:
Bij ons hebben de retro's toch wel een beetje hetzelfde format, ongeacht de invulling (spelletjes):

- Tips en tops verzamelen (of hoe je het wilt noemen)
- Groeperen, korte discussie, aanscherpen
- Top 1/2/3 acties er uit halen.

Dit is wat ik ook doe, waarbij de generieke structuur prima is.

1. Set the scene - hoe voelen we ons? Wat houdt ons bezig?
2. Is er een thema die we willen bespreken? Tip/Tops / Wat ging minder / waar zien we verbeter mogelijkheden - mag met een game
3. Groeperen - korte discussies
4. Actiepunten benoemen en alleen de belangrijkste eruit pakken

Echter de invulling maak ik vaak gebruik van RetroMat ( https://retromat.org/ ) zodat het niet altijd hetzelfde format is. Persoonlijk ervaring is dat het goed ontvangen werd

[Croga]

Camulos schreef op donderdag 8 november 2018 @ 14:55:
Dit is wat ik ook doe, waarbij de generieke structuur prima is.

1. Set the scene - hoe voelen we ons? Wat houdt ons bezig?
2. Is er een thema die we willen bespreken? Tip/Tops / Wat ging minder / waar zien we verbeter mogelijkheden - mag met een game
3. Groeperen - korte discussies
4. Actiepunten benoemen en alleen de belangrijkste eruit pakken

Echter de invulling maak ik vaak gebruik van RetroMat ( https://retromat.org/ ) zodat het niet altijd hetzelfde format is. Persoonlijk ervaring is dat het goed ontvangen werd

Best een coole site!

Als we de rest van dit topic er bij halen: Energizers horen in "Set the scene/stage" en nergens anders :-)

[Camulos]

Croga schreef op donderdag 8 november 2018 @ 14:59:
[...]

Best een coole site!

Als we de rest van dit topic er bij halen: Energizers horen in "Set the scene/stage" en nergens anders :-)

Eens.

Ik vergeet btw een 5e punt, ik vraag altijd feedback van het format van de Retrospective aan het einde. Dit kan door middel van een cijfer van 1-10 of iets in die trend, dan weet je meteen of het gekozen format aanslaat of niet. Want er is geen silver-bullet dat voor elk team gaat werken.

[790835]

Camulos schreef op donderdag 8 november 2018 @ 14:55:
[...]


Dit is wat ik ook doe, waarbij de generieke structuur prima is.

1. Set the scene - hoe voelen we ons? Wat houdt ons bezig?
2. Is er een thema die we willen bespreken? Tip/Tops / Wat ging minder / waar zien we verbeter mogelijkheden - mag met een game
3. Groeperen - korte discussies
4. Actiepunten benoemen en alleen de belangrijkste eruit pakken

Echter de invulling maak ik vaak gebruik van RetroMat ( https://retromat.org/ ) zodat het niet altijd hetzelfde format is. Persoonlijk ervaring is dat het goed ontvangen werd

RetroMat gebruik ik zelf ook ja, ervaring is ook dat variatie in je retrospective fijn voor je team is. Anders word het snel eentonig. Zelf kijk ik ook nog wel eens naar http://www.funretrospectives.com/.

[Hydra]

Wel grappig:

Hang up the list of possible actions. Draw a column next to it, titled 'Importance (in $)'. The team gets to spend 100 (virtual) dollars on the action items. The more important it is to them, the more they should spend. Make it more fun by bringing paper money from a board game such as Monopoly.

Let them agree on prices. Consider the 2 or 3 highest amount action items as chosen.

Ja da's dus gewoon dot-voten Dat deden we al in meetings voordat Scrum in zwang kwam

Tijd is een cirkel

(niet bedoeld als diss)

[Croga]

Hydra schreef op donderdag 8 november 2018 @ 15:29:
Ja da's dus gewoon dot-voten Dat deden we al in meetings voordat Scrum in zwang kwam

Scrum komt dan ook, in tegenstelling tot wat de meeste beweren, uit de jaren 90, zo niet nog eerder.... Het is niks nieuws, het is slechts een samenraapsel van dingen die al lang gedaan werden.

[R4gnax]

bonzz.netninja schreef op donderdag 8 november 2018 @ 09:42:
[...]

(en zo werkt feedback trouwens).

Niet om het één of ander, maar als je serieus weet hoe feedback hoort te werken, dan weet je ook dat je feedback in persoon behoort te geven, met wederzijds goedkeuren. En zeker niet onaangekondigd en plain public. Dat wordt eerder door mensen opgevat als ze publiekelijk beschamen of aan de schandpaal nagelen. En dat werkt 100% averechts.

Waarvan akte, overigens: "Pleur op met je 'feedback,' " is namelijk het eerste wat bij mij opkwam. Gelukkig heb ik er voor gekozen om pas later te reageren en kan ik je nu vrij nuchter een antwoord geven.

Ik dank je voor de genomen moeite. Nu terugkijkende deel ik je standpunt dat ik mijn tegen-argument wat sterk heb ingezet. Maar ik deel niet je mening dat het arrogantie is. Emotie, ja - dat wel. Niet zo zeer omdat ik het zelf ervaren heb, maar wel omdat anderen mij eerder in vertrouwen hebben genomen over dit soort zaken en ik gezien heb hoe zwaar er aan getild kan worden. Verder ga ik niet op details in.

Tarkin schreef op donderdag 8 november 2018 @ 11:46:
ik neem aan dat dit ook meestal de mensen zijn die altijd klagen dat het slecht gaat en dat het beter zou gaan.

De mensen die altijd klagen, doen dat meestal omdat er een slepend probleem is wat door een deel van de groep niet als zodanig erkend wordt en wat door een ander deel niet erkend wil worden omdat er andere belangen spelen.

De klagers zijn niet het probleem. Het proces wat niet faciliteert in het wegnemen van die klachten is het probleem. Dat kan linksom of rechtsom: Door de klacht te bespreken; een actieplan op te stellen; en daadwerkelijk te verhelpen. Of door duidelijk kenbaar te maken dat er niets mee gaat gebeuren.

In plaats daarvan wordt er vaak voor gekozen om deze beslissing te ontwijken; het onderwerp vooruit te blijven schuiven worden; en onderliggende problemen voort te laten slepen.

Bijvoorbeeld door elke retrospective dat het opnieuw ter tafel komt tot het laatste agenda-punt uit te stellen en vervolgens af te kappen "omdat de tijd op is." Of door sprint na sprint vol te houden "dat er nu geen tijd/budget voor is." Of er symbolisch een actiepunt van maken en vervolgens maandenlang structureel dat actiepunt negeren.

Het is eigenlijk niet gek dat iemand die zo uitgesproken en passievol kan zijn en blijven over zo'n onderwerp; die het beste voorheeft; dan uiteindelijk knapt en denkt: "Stik er maar in, ik zoek wel een andere werkgever waar mijn professioneel inzicht wel op waarde geschat wordt."

Ik heb zelf kennissen die ook om die reden ergens gestopt waren. Het gebeurt vrij vaak zelfs, heb ik horen zeggen.

[ Voor 4% gewijzigd door R4gnax op 12-11-2018 20:21 ]

[bonzz.netninja]

R4gnax schreef op maandag 12 november 2018 @ 20:15:
[...]


Niet om het één of ander, maar als je serieus weet hoe feedback hoort te werken, dan weet je ook dat je feedback in persoon behoort te geven, met wederzijds goedkeuren. En zeker niet onaangekondigd en plain public. Dat wordt eerder door mensen opgevat als ze publiekelijk beschamen of aan de schandpaal nagelen. En dat werkt 100% averechts.

Waarvan akte, overigens: "Pleur op met je 'feedback,' " is namelijk het eerste wat bij mij opkwam. Gelukkig heb ik er voor gekozen om pas later te reageren en kan ik je nu vrij nuchter een antwoord geven.

Ik dank je voor de genomen moeite. Nu terugkijkende deel ik je standpunt dat ik mijn tegen-argument wat sterk heb ingezet. Maar ik deel niet je mening dat het arrogantie is. Emotie, ja - dat wel. Niet zo zeer omdat ik het zelf ervaren heb, maar wel omdat anderen mij eerder in vertrouwen hebben genomen over dit soort zaken en ik gezien heb hoe zwaar er aan getild kan worden. Verder ga ik niet op details in.

Fair enough, en dank voor je reactie en feedback . Ergens voelde ik mij vrij genoeg hier om je te wijzen op wat jouw manier van reageren bij mij deed. Het is mijn overtuiging en/of hoop dat we dit toch kunnen zeggen op Got tegen elkaar (zeker als het gaat uit respect voor elkaar). Als we dat kunnen blijven doen, dan blijft het hier een beetje leefbaar en komen we nog eens verder met elkaar. Maar goed, we stoppen erover als jij je daar ook in kan vinden

[Tarkin]

R4gnax schreef op maandag 12 november 2018 @ 20:15:
[...]


[...]


De mensen die altijd klagen, doen dat meestal omdat er een slepend probleem is wat door een deel van de groep niet als zodanig erkend wordt en wat door een ander deel niet erkend wil worden omdat er andere belangen spelen.

De klagers zijn niet het probleem. Het proces wat niet faciliteert in het wegnemen van die klachten is het probleem. Dat kan linksom of rechtsom: Door de klacht te bespreken; een actieplan op te stellen; en daadwerkelijk te verhelpen. Of door duidelijk kenbaar te maken dat er niets mee gaat gebeuren.

In plaats daarvan wordt er vaak voor gekozen om deze beslissing te ontwijken; het onderwerp vooruit te blijven schuiven worden; en onderliggende problemen voort te laten slepen.

Bijvoorbeeld door elke retrospective dat het opnieuw ter tafel komt tot het laatste agenda-punt uit te stellen en vervolgens af te kappen "omdat de tijd op is." Of door sprint na sprint vol te houden "dat er nu geen tijd/budget voor is." Of er symbolisch een actiepunt van maken en vervolgens maandenlang structureel dat actiepunt negeren.

Het is eigenlijk niet gek dat iemand die zo uitgesproken en passievol kan zijn en blijven over zo'n onderwerp; die het beste voorheeft; dan uiteindelijk knapt en denkt: "Stik er maar in, ik zoek wel een andere werkgever waar mijn professioneel inzicht wel op waarde geschat wordt."

Ik heb zelf kennissen die ook om die reden ergens gestopt waren. Het gebeurt vrij vaak zelfs, heb ik horen zeggen.

Ik heb het ondertussen ook anders ervaren. een voorbeeldje. Sprint na sprint klagen dat de testen niet goed draaien en dat er een buildmaster moet komen om dat te fixen. één iemand die een hele sprint niets anders doet dan de build in de gaten houden. Na x aantal sprints dat het team zegt dat dit vroeger al gebeurd is en dat dat een stille dood gestorven is (aka het werkt niet) uiteindelijk die senior dev z'n zin gegeven en gezegd dat we het als team zouden doen. Na 1 sprint dit te doen stierf het weer een stille dood. Niet in het minst omdat de grootste roeper die het allemaal wel zou doen ineens geen tijd/zin had om het te doen want het was wel de verantwoordelijkheid van iedereen om de build te onderhouden.

Om dan 2 sprints later weer hetzelfde riedeltje te beginnen...

Wat ik wil zeggen is dat er een deel klagers zijn die gewoon klagen om te klagen. Geef je ze een platform en luister je naar ze en probeer je oplossingen te bedenken dan worden ze ineens angstig want dan hebben ze niets meer om over te klagen.

Het andere deel is natuurlijk het deel waar jij over spreekt en dat is uiteraard niet goed te praten. Maar daar spelen dan ook weer andere zaken mee (zoals je zelf al zegt). Deze groep is ineens wel blij en gemotiveerd als ze een medestander vinden om de problemen op te lossen waar ze over klagen.

Maar dit heeft niets met een type retrospective te maken, alles met een mismanagement die je niet goed krijgt door ineens te roepen dat we agile werken en dat er scrummasters komen in plaats van managers