In Nederland leven we in een rechtstaat, een belangrijk uitgangspunt daarvan is dat ook iedereen in staat moet zijn z'n recht halen. Een belangrijk middel hierin is de sociale advocatuur, die advocaten toegankelijk maakt voor lagere inkomensgroepen die normale advocatentarieven niet kunnen betalen.
Dit systeem staat echter steeds verder onder druk door bezuinigingen, dit item haalt de laatste weer diverse keren het nieuws:
Eenvandaag: Sociale advocatuur houdt hoofd nauwelijks boven water
‘Onderbetaling advocaten schaadt kwaliteit rechtsbijstand’
Kabinet onderschat diepte van de crisis in de rechtshulp
Duidelijk blijft echter dat verschillende kabinetten dit onderwerp niet hebben geprioriteerd en de problemen door de jaren heen alleen maar zijn toegenomen. Dat is natuurlijk ook deels terug te herleiden naar de continue problemen gerelateerd aan de vorming van het z.g.n. "superministerie" van veiligheid en justitie.
De vraag is dus welke oplossing het beste zal werken voor de sociale advocatuur.
Dit systeem staat echter steeds verder onder druk door bezuinigingen, dit item haalt de laatste weer diverse keren het nieuws:
Eenvandaag: Sociale advocatuur houdt hoofd nauwelijks boven water
Volgens minister Dekker is niet de financiering het probleem, maar dat is het standpunt van de regering dat men vind dat mensen te snel naar de rechter stappen:Advocaten zoals Marije Jeltes, die vooral dit soort zaken afhandelen, staan al jaren onder financiële druk, zegt Bernard de Leest van de Nederlandse Orde van Advocaten. De maat is vol: “De inkomsten van dit soort advocaten zijn echt veel te laag. Sommige advocaten stoppen nu of gaan steeds meer commerciële opdrachten doen."
De Leest vindt het een groot probleem dat er te weinig geld is bij de kantoren om te investeren in het opleiden van jonge mensen. Dat is volgens hem een groot probleem voor de toekomst. "Hierdoor vergrijst deze specifieke groep advocaten enorm. Straks zijn er te weinig advocaten voor mensen met een laag inkomen. Dan krijgen we een tweedeling. Dit is klassejustitie."
Dat is echter niet haalbaar omdat dat soort hulpverlening ook vaak al wegbezuinigd is:Dekker benadrukt dat hij wil dat het recht voor iedereen toegankelijk blijft, maar ook dat mensen met problemen niet meteen gaan procederen. Problemen moeten meer worden opgelost door eerstelijns hulp zoals maatschappelijk werkers, schuldhulpverlening en buurtwerkers bijvoorbeeld, zegt hij.
Er zijn een aantal structurele problemen, ten eerste is een groot gat tussen beloning van een sociaal advocaat en normale advocaat met een commercieel tarief, met name door vaste vergoedingen terwijl er vaak meer werk wordt verricht.Bernard de Leest vraagt zich af of dit de oplossing is, want in veel regio’s is het maatschappelijk werk zo goed als afwezig. Bovendien, als je een betere toegang creëert in de eerstelijnshulp, komen er eerder meer dan minder rechtszaken.“Het idee is prima, wij denken ook dat de eerste opvang door maatschappelijk werkers of medewerkers van wijkteam kan worden gedaan. Eerste probleem is dat in veel gemeentes dergelijke medewerkers er helemaal niet zijn. Daar begint het al mee”, zegt De Leest.“Daarnaast is het zo dat als je de weg naar de poortwachter beter organiseert, er een grotere toestroom gaat komen van mensen die ineens de weg weten te vinden. Ik verwacht daar meer procedures van."
‘Onderbetaling advocaten schaadt kwaliteit rechtsbijstand’
Een andere punt is dat het systeem perverse prikkels kent:De praktijk is dat advocaten meer uren nodig hebben om iemand goed bij te staan, concludeert de commissie die vorig jaar werd ingesteld om het systeem van gefinancierde rechtsbijstand te onderzoeken. Van der Meer: „Advocaten werken meer uren, maar de vergoedingen zijn twintig jaar oud. Dat kan niet meer.” Vooral in delen van het familierecht (bijvoorbeeld echtscheidingszaken) is de verhouding tussen werktijd en betaling zoek. Van der Meer: „Daar wordt gemiddeld 22 uur per zaak aan rechtsbijstand verleend, maar voor 10 uur betaald, omdat het vooraf vastgestelde puntenaantal 10 is. Advocaten werken voor minder dan de helft van wat volgens de overheid redelijk is.”
Kabinet onderschat diepte van de crisis in de rechtshulp
Er worden verschillende oplossingen aangedragen. Ten eerste kan natuurlijke het hele stelsel herzien worden qua uren en vergoedingen zodat het weer afspiegeling is van verricht werkt. Een andere oplossing is om de financiering en uitvoering (deels) bij de advocaten zelf neer te leggen of te gaan werken met een quota voor advocaten die begunstigd zijn met een procesmonopolie door de overheid. Het is duidelijk dat het kabinet vooral wil voorkomen dat mensen gebruik maken van de sociale advocatuur, echter zitten daar ook grote bezwaren aan.Van der Meer deed maar liefst 52 verbetersuggesties – waarvan een paar om de perverse prikkels eruit te halen. Procederen in arbeids-, huur-, en echtscheidingszaken loont nu beter dan tijd investeren in een schikkingspoging. Het is een kwaal die in het hele stelsel zit: proceshandelingen worden gefinancierd, niet behaalde resultaten of oplossingen. Het systeem leent zich ervoor om het te bespelen.
De sociale advocatuur legt het in innovatie en productiviteit af tegen de rechtsbijstandverzekeraars.
Duidelijk blijft echter dat verschillende kabinetten dit onderwerp niet hebben geprioriteerd en de problemen door de jaren heen alleen maar zijn toegenomen. Dat is natuurlijk ook deels terug te herleiden naar de continue problemen gerelateerd aan de vorming van het z.g.n. "superministerie" van veiligheid en justitie.
De vraag is dus welke oplossing het beste zal werken voor de sociale advocatuur.
Climate dashboard | “Reality is that which, when you stop believing in it, doesn't go away.”