Welkom op GoT - en welkom in de wondere wereld van jumpers
Als je anno 2018 begint je te verdiepen in de ingewanden van computers is het begrijpelijk dat je niet veel jumpers tegenkomt. Een gemiddeld bord heeft er nu inderdaad eentje (CMOS_CLR inderdaad), sommige 'gaming' borden helemaal geen omdat ze een knopje voor CMOS clear hebben, en buiten het moederbord vind je ze eigenlijk op geen enkel ander component.
Ga 15 jaar terug in de tijd en ze verschijnen op harde schijven en DVD-drives, maar je moet nog eens 5 a 10 jaar verder terug gaan om ze echt in volle glorie te vinden. Waarom? Omdat een jumper eigenlijk niets anders is dan een manier om een instelling te doen. Tegenwoordig gaat bijna alles 'automatisch', via software in het besturingssysteem of via behoorlijk intelligente UEFI/BIOS met allerlei Plug'n'Play functies.
/opa vertelt:
Vroeger was zo'n BIOS veel beperkter en bestond er nog geen Plug'Play
of werkte het zo slecht dat het "Plug&Pray" genoemd werd. Je had jumpers nodig om alles in te stellen mbt CPU type, bussnelheid, type & hoeveelheid cache, hoe snel bepaalde bussen werkte, of er een kleurenmonitor aan hing etc. etc. etc.
Hier is een voorbeeld, een moederbord uit 1993 dat ik laatst verkocht:
Kijk met de wijzers van de klok mee naar groepen van jumpers:
- bovenin rechts boven de lange zwarte IC (keyboard controller)
- onderin rechts vlakboven de voedingsconnector
- iets links van midden onderin, onder het kleine chipje met "VIA" erop
- links, direct onder de CPU socket
- geheel links, net links/boven de bruine VLB slots
- pal middenin het bord, rondom de grote "VIA" chip.
Alles bij elkaar enkele tientallen, en dan is dit nog een vrij bescheiden voorbeeld. Zie trouwens ook de grote hoeveelheden witte text op het moederbord tussen alle componenten in. Die geven - zeer beknopt - de functie van al die jumpers aan. Goede kans dat je alsnog de eerste paar keer met een bepaald bord de handleiding nodig had, maar later waren het handige geheugensteunen. Het was ook indicatie van kwaliteit van een bord: de betere hadden alle jumpers duidelijk gedocumenteerd, flutborden hadden vaak nul info, of incorrecte.
Idem op uitbreidingskaarten. Omdat er geen PnP was, moest je adres, interrupt en DMA handmatig instellen - idem voor andere functies. Kijk naar de linker geluidskaart in deze afbeelding (die in de DOS-gamebak van mijn zoontje zit):
Naast I/O Adres (x2), IRQ (x2) en DMA ook jumpers voor CDRom interface uit of aan, en zo ja welk type, voor gamepoort aan/uit, voor type microfoon en voor type Soundblaster-emulatie. De rechterkaart doet trouwens ook geen PnP, maar is een iets modernere type waar je alleen I/O-adres via jumper doet en de rest via een DOS-tooltje ingesteld kan worden in een EEPROM op de kaart.
Dus jouw enkele zielig eenzame groene jumper is nazaat van de manier waarop nagenoeg alle instellingen op nagenoeg alle computers gedaan werden tot PnP medio jaren '90 op begon te komen