[Review] Olympus OM-D E-M1

[Universal Creations]

Olympus OM-D E-M1

Inhoudsopgave

Inleiding Body Intern De kitlens: geen beste keuze Bediening / ergonomie Prestaties: sensor Prestaties: autofocus Alternatieven Fotogalerij en specificaties Conclusie

Inleiding

Het Four Thirds systeem is oorspronkelijk ontworpen voor dSLR's door Olympus en Kodak. In het Four Thirds consortium zitten nog meer bedrijven, maar in de praktijk was alleen Olympus nog bezig met dit systeem. Al een tijdje was het erg stil rondom dit systeem, Olympus had zijn pijlen gericht op het m4/3 systeem. Dit systeem heeft dezelfde sensorgrootte, maar geen spiegel waardoor het een erg compact systeem is. Olympus heeft veel succes geboekt met m4/3, maar hoe moest het nou verder met de gebruikers van het Four Thirds systeem? Het antwoord van Olympus was de introductie van de E-M1. Niet alleen moest dit het topmodel van de m4/3 lijn worden boven de E-M5, maar ook als opvolger gelden voor de E-5 (de laatste Four Thirds dSLR). We hebben de camera een paar dagen kunnen uitproberen en daarbij de meest opvallende punten opgeschreven. Vanwege het korte tijdsbestek waarin de camera hebben mogen testen, hebben we ons vooral gefocust op de belangrijkste features van de camera. Oorspronkelijk was het de bedoeling om deze review op de frontpage te zetten, dit is door verschillende redenen niet gelukt. In plaats daarvan hebben we voor het forum gekozen, helaas heeft dit voor vertraging gezorgd. « · ^

Body

Net als bij de E-M5 gaat Olympus hier voor een retrodesign met veel hoekige vormen. Niet iedereen vindt dit mooi, maar het is in ieder geval opvallend en geen eenheidsworst. Vergeleken met andere Olympus m4/3 camera's is hij vrij fors, vergeleken met dSLR's daarentegen, is hij nog steeds erg compact. Aan de voorkant zitten een aansluiting voor studioflitsers en twee knoppen die je met je rechterhand kan bedienen. Door de verschillende vormen van de knoppen kun je voelen welke knop het is. Aan de achterkant zitten de meeste knoppen, die vooral gebruikt worden om door de menu's heen te klikken. Aan de bovenkant zitten twee wieltjes waarmee instellingen te veranderen zijn. Verder zijn nog het programmawiel en een aantal andere knoppen te vinden. Ook zit de flitsschoen daar. Olympus levert een los flitsertje mee. Voordat je deze op de camera kunt klikken moet je maar liefst drie kleine plastic kapjes verwijderen. Het is heel makkelijk om deze kwijt te raken. Het losse flitsertje kan niet omhoog gericht worden. Er lijkt ruimte genoeg te zijn in de zoekerbult voor een pop-up flitser, maar blijkbaar vond Olympus dit handiger. « · ^

Intern

De CMOS sensor is 17,3 x 13 mm en bevat 16 megapixels. De processor die alle informatie mag verwerken is de TruePic VII. Uiteraard is de laatste versie de beste tot nu toe. Het ontbreken van het anti-aliasing filter zorgt voor meer detail, maar kan ook zorgen voor meer moiré. Deze TruePic processor is daar op berekend. De TruePic processor is ook in staat om 16MP foto's met 10fps af te leveren en 1080p met 30fps. De autofocus werkt met 2 verschillende systemen. Fase detectie, oorspronkelijk gebruikt in spiegelreflexcamera's, en contrastdetectie, veel gebruikt in compactcamera's. Als je m4/3 lenzen gebruikt kun je contrastdetectie gebruiken als je foto's maakt of filmt. In continu autofocus zijn zelfs beide detectiemethodes te gebruiken. Als je Four Thirds lenzen gebruikt is contrastdetectie niet te gebruiken. De E-M1 gebruikt "In-Body Image Stabilization" (IBIS), zodat je met iedere lens die je op de camera plaatst, stabilisatie hebt. In de praktijk is ruim 4 stops stabilisatie haalbaar (16x langere sluitertijd dan zonder stabilisatie). « · ^

De kitlens: geen beste keuze

De E-M1 zou een stuk sneller moeten focussen met FourThirds lenzen dan andere m4/3 modellen. Helaas hebben we dit niet kunnen testen. Olympus leverde de 12-50 mm f/3.5-6.3 mee als kitlens. Dit levert een leuk bereik op voor de meesten onder ons (24-100 mm vergeleken met fullframe). De lichtsterkte van de lens is echter niet bepaald denderend, vooral de f/6.3 op het tele-eind is wat teleurstellend. Bij het gebruik vallen een aantal dingen op: • De bouwkwaliteit is prima, de lens voelt stevig aan en verandert niet van lengte bij het in- en uitzoomen. Autofocus is zeer snel bij goed licht. • Door middel van het naar voor- of achter klikken van de zoomring kun je wisselen tussen powerzoom (vergelijkbaar met de methode van compactcamera's), handmatige zoom en macromodus. Macromodus werkt maar op één brandpunt waarbij je een stuk dichter bij je onderwerp kunt focussen. Dit maakt de lens erg veelzijdig. Macroshot • De lens kan zeer slecht tegen flare. Als de zon in de buurt komt van het frame zie je dat meteen terug. Onderstaande foto is het ergste wat we tegen kwamen met de zon in het frame Maar ook als de zon net buiten het frame valt is het verlies aan contrast al aanzienlijk: Voor dit laatste kan een zonnekap goed helpen. Helaas levert Olympus geen zonnekap mee, die moet je zelf kopen voor ruim 30 euro. • De scherpte van de lens is niet zo bijzonder. Hinderlijk onscherp is het ook weer niet, maar op 100% zie je wel dat het niet helemaal scherp is (voorbeeld op 24 mm f/6.3): Ook het contrast is matig (ook bij wat afstoppen). Hieronder een vergelijking tussen de 12-50 op 50mm f/8 en de Canon 100mm f/2.8 op een Canon 5D Mark III. Eerst het complete plaatje: Klik voor 100% crop met de Olympus 12-50 Klik voor 100% crop met de 100mm macro De lens overtuigt dus niet echt, het is dan ook jammer dat Olympus een kitlens van 200 euro levert bij een body van 1500 euro. Nu zegt de prijs van een lens lang niet altijd alles over de kwaliteit daarvan, maar in dit geval wel. De E-M1 kan ook geleverd worden met de nieuwe 12-40 mm f/2.8 voor 700 euro meer, dit lijkt een betere optie als je alles uit de camera wil halen en een zoomlens wil. We hebben ook nog even de Panasonic 14 mm f/2.5 prime op de camera kunnen schroeven, die liet meteen zien wat er qua scherpte wél mogelijk is op de E-M1. Het is dus jammer dat we alleen de Olympus 12-50 mm hadden om te testen en niet een van de zeer goede primes zoals de 45 mm f/1.8. « · ^

Bediening / ergonomie

Over de ergonomie zijn de meningen verdeeld. Een deel is gewend aan fullframe dSLR's en dan is de ruimte voor je handen beperkt. Als je al gewend bent aan compacte systeemcamera's dan is de grip juist vrij groot. Dit is altijd een persoonlijk punt en zelf uitproberen is de beste optie om erachter te komen of de camera fijn in de hand ligt. De body heeft zeer veel knopjes waardoor je niet snel een menu in hoeft. Aan een deel van de knoppen kun je ook zelf een functie toewijzen zodat je de bediening naar jouw smaak kan inrichten. Het toewijzen van functies aan de configureerbare knoppen gaat redelijk eenvoudig, maar er zitten haken en ogen aan. Zo is het instellen van de flitser alleen mogelijk als het hendeltje bij de "AEL AFL" in stand 1 staat en niet in stand 2. Elk voordeel heeft zijn nadeel: het blind vinden van een knopje is hierdoor niet gemakkelijk, waardoor je sneller je oog van de zoeker zal moeten halen. Het moduswiel heeft een vergrendelknop, zodat er niet per ongeluk van modus gewisseld wordt. Je moet deze één keer indrukken om de vergrendeling op te heffen of juist aan te zetten. Dit is een fijner systeem dan een vergrendeling die je in moet blijven drukken om de modus te kunnen veranderen. Het wiel is verder vrij stroef zodat je sowieso niet snel onbedoeld van modus verandert. Misschien was de vergrendeling niet nodig, maar je hoeft het niet te gebruiken en hij zit verder ook niet in de weg. Als je een instelling wil veranderen die niet onder een knopje zit zal je het menu in moeten duiken, of deze aan een knopje moeten toewijzen. Voor de belangrijkste instellingen zoals ISO, AF modus en belichting is er een snelmenu aanwezig waar je door kan bladeren. Dit werkt vrij snel en intuïtief. Voor de meer geavanceerde instellingen ga je het "echte" menu in. Dit is niet bijster overzichtelijk, het is soms even zoeken om de goede instelling in het lijstje te vinden. De elektronische zoeker (EVF) is gemaakt door Epson en heeft een resolutie van 2,36 miljoen subpixels, wat ongeveer 1024x768 pixels oplevert. Deze EVF gebruikt LCD technologie tegenover de OLED zoekers van Sony. Een duidelijk verschil in beeldkwaliteit kon zo snel niet gevonden worden. Of je een EVF fijn vindt, is erg persoonlijk. Ook bij ons waren de meningen verdeeld. Een groot voordeel van een EVF is het via de zoeker kunnen gebruiken van informatie en tools die normaal enkel via liveview mogelijk zijn (vergroting van het zoekerbeeld, focus peaking, uiteindelijke belichting, etc.). Twee nadelen aan een EVF zijn vertraging bij het volgen van snel bewegend object en werken bij heel weinig licht (de zoeker wordt dan heel erg donker en toont veel ruis). Als je al gewend bent aan zo'n soort zoeker is er geen gewenning nodig en weet je wat je kunt verwachten. De camera "ziet" wanneer je je oog voor de zoeker houdt, schakelt het grote scherm uit en de EVF in. Dit gaat vrij snel, sneller dan bij de NEX-6, bijvoorbeeld. « · ^

Prestaties: sensor

Ruis: We proberen een oordeel te vellen over de ruisprestaties door middel van een vergelijk met de Sony NEX-6 en de Canon 5D Mark III. Zowel de E-M1 als de NEX-6 hebben een sensor van Sony aan boord die qua generatie ongeveer dezelfde is. Uiteraard verschillen de twee wel in sensorgrootte: de E-M1 heeft een cropfactor van 2x, de NEX-6 van 1,5x. In theorie zou de NEX-6 dus het beste moeten presteren. Hieronder zie je een vergelijk door middel van 100% crops uit het midden van het beeld. Deze zijn verkregen met dezelfde belichting. Helaas was het niet mogelijk om dezelfde lens te gebruiken, die van de E-M1 is de 12-50 mm f/3.5-6.3 kitlens ingesteld op 23 mm f/8. Bij de NEX-6 is de Sigma 30 mm f/2.8 gebruikt ingesteld op f/8. Dit zou dezelfde beeldhoek moeten opleveren. E-M1 vs. NEX-6: Olympus E-M1 Sony NEX-6 ISO200 ISO800 ISO3200 ISO12800 Op ISO200 is er nauwelijks verschil. Enig verschil in detail kan hier ook nog komen door de gebruikte lenzen. Bij ISO800 is de E-M1 iets korreliger met ook wat meer verlies van detail. Op ISO3200 wordt dit verschil duidelijker, de tekst is bij de NEX-6 duidelijk beter leesbaar. Op ISO12800 is detail bij beide camera's ver te zoeken. Beiden kunnen nog tot ISO25600, maar erg bruikbaar is dat niet, meer leuk als specificatie op de doos. Al met al scoort de NEX-6 beter op ruisprestaties en dat is volstrekt logisch als je gaat kijken naar het verschil in sensorgrootte. Het verschil is niet eens zo groot. Als we ons focussen op de E-M1 zelf dan scoort deze gewoon goed op de ruisprestaties. Foto's zijn prima bruikbaar t/m ISO3200 en ISO6400 zal ook vaak nog een bruikbaar resultaat opleveren. Daarboven holt de kwaliteit achteruit. Hieronder volgt nog een test van de ruisreductie wanneer in JPEG wordt gefotografeerd. De ruisreductie stond ingesteld op "Normal", het kleurverschil komt doordat de kleuren op "Vivid" stonden en dit in de JPEG is toegepast. Olympus E-M1 RAW Olympus E-M1 JPEG ISO200 ISO800 ISO3200 ISO12800 Wat opvalt is dat de ruisreductie op "Normal" al behoorlijk agressief is. Op ISO200 valt het nog wel mee, maar op ISO800 gaat al duidelijk detail verloren ten opzichte van de RAW. Enig detail is op ISO3200 eigenlijk niet meer te vinden, het verschil met de RAW is groot. De crop op ISO12800 is een mooi aquarelschilderij geworden. Met de normale ruisreductie gaat er dus al snel detail verloren. Gelukkig is de hoeveelheid ruisreductie in te stellen (None, Low, Normal, High). Erg jammer is de base-iso van 200. Zeker op een wat kleinere sensor levert dit al redelijk wat zichtbare ruis op (vergelijkbaar met iso800 op fullframe). De Canon 5D Mark III heeft een Full Frame sensor en zou op papier een heel stuk beter moeten presteren op gelijke ISO-waarden. Onderstaande voorbeelden zijn door klikken op 100% crop te bekijken. De gebruikte lens op de Canon is de 24-70L op 24mm wat dezelfde beeldhoek geeft als de Olympus met de 12-50 op 12mm. Canon 5D3 vs. Olympus E-M1 Links 5D3, rechts E-M1. Base ISO ISO 800 ISO 1600 ISO 3200 ISO 6400 ISO 12800 Voor een eerlijke vergelijking waarbij de cropfactor wordt meegenomen, moet de iso-waarde bij een Full Frame sensor 4x zo hoog worden ingesteld: ISO 800 FF vs. ISO 200 m4/3 ISO 6400 FF vs. ISO 1600 m4/3 Er is geen extra detail te zien in de E-M1 plaatjes, wel meer ruisreductie, wat eerder een negatief gevolg heeft voor de weergave van detail. Dynamisch bereik We hebben het dynamisch bereik niet heel uitgebreid getest. Het lukt prima om overbelichte delen terug te halen of onderbelichte delen op te trekken. Zoals met elke sensor zitten daar grenzen aan, maar in de praktijk kom je die niet snel tegen. Als je het dynamisch bereik verder wil vergroten, heeft de beschikking over een bruikbare HDR-functie die uitgebreid is in te stellen. Onderstaand voorbeeld is onderbelicht en in de nabewerking 2 stops opgetrokken. Onderstaand voorbeeld is overbelicht en in de nabewerking 2 stops teruggebracht. « · ^

Prestaties: autofocus

Voor single-AF maakt de E-M1 gebruik van contrast-autofocus. In het begin waren systeemcamera's met deze manier van autofocus niet heel snel, maar de laatste jaren worden hier grote stappen in gemaakt. De AF van de E-M1 is met meegeleverde 12-50 mm kitlens heel erg snel. Zeker met goed licht kan de E-M1 zich meten met de betere spiegelreflexcamera's. Wanneer de lichtomstandigheden minder gunstig worden, gaat de snelheid wel achteruit. Zeker als het onderwerp wat verder weg staat, heeft de camera moeite met het vinden van de focus. Helaas kregen wij een lens mee die verre van lichtsterk is, hoe de AF zich gedraagt met bijvoorbeeld een van de f/1.8 primes konden wij niet testen. De E-M1 heeft ook "tracking" focus aan boord, hierbij probeert de camera een onderwerp te volgen. Probeert, want de resultaten zijn wisselend. Zolang je het onderwerp maar in focus kan houden gaat het vrij goed, maar zodra deze uit focus raakt gaat het mis en weet de camera zich niet te herstellen. Bij tracking focus gebruikt de E-M1 zowel contrast-AF als fase-AF sensoren op de sensor, maar weet dus niet de prestaties te halen van de fase-AF systemen in dSLR's. Hieronder zie je een vergelijking met 2 DSLR's. De Canon 5D Mark II heeft zeer matige AF (vergelijkbaar met instap-dslr's), de Canon 60D heeft een wat geavanceerdere AF. Canon 5D Mark II AF-C (continuous) Canon 60D AF-C (continuous) Olympus E-M1 AF-C (continuous) Olympus E-M1 AF-T (tracking) Wat in bovenstaande voorbeelden ook te zien is, is de beeldvertraging van de EVF. Het is moeilijk om je onderwerp goed te volgen, waardoor deze niet mooi in het midden te houden is (of bij een onregelmatig bewegend onderwerp überhaupt in beeld te houden). Let er vooral ook op dat "rec view" uit staat, anders trakteert de camera je tijdens het bursten op de gemaakte foto's. « · ^

Alternatieven

pricewatch: Panasonic Lumix DMC-GH3EG-K Zwart Het topmodel van Panasonic is de GH3. Dit model is vooral toegespitst op video en is daarmee veel uitgebreider in te stellen dan de E-M1. Daarbij is de GH3 ook een stuk goedkoper, maar wel groter dan de E-M1. Panasonic GH4 Wel al aangekondigd voor ongeveer €1500 en vooral opvallend vanwege zijn 4K video-output. pricewatch: Olympus E-M5 Zwart De E-M5 van Olympus zelf staat een stapje lager dan de E-M1. Het prijsverschil is echter ook aanzienlijk. Hiervoor lever je wel een aantal features in zoals de betere EVF, Phase-AF en nog wat andere zaken. De meeste mensen zullen met de E-M5 ook prima uit de voeten kunnen en niet snel tegen de beperkingen van dat model aanlopen. pricewatch: Fujifilm FinePix X-T1 Body Zwart De X-T1 heeft een wat grotere sensor (aps-c) met X-Trans sensor. Deze sensor heeft een iets afwijkende kleuren-layout waardoor betere ruisprestaties en kleurreproductie mogelijk zijn. Ook heeft de X-T1 fasedetectie op de sensor ingebouwd zitten. Verder kan de camera met veel (programmeerbare) knoppen bediend worden, wat een pre is als je de camera veel gebruikt. pricewatch: Sony Alpha A7 Zwart De A7 is de nieuwe fullframe systeemcamera van Sony, met de aanzienlijk grotere sensor zijn de mogelijkheden veel groter om met lichtsterke lenzen te werken en een kleine scherptediepte te bereiken. Momenteel is deze gelijk geprijsd aan de E-M1. Het aantal fullframe lenzen met de E-mount van Sony is nog beperkt, maar via adapters is bijna al het denkbare glas erop te schroeven. pricewatch: Canon EOS 6D body Zwart Het is misschien vreemd om een dSLR als alternatief te noemen voor een systeemcamera, maar we zetten er toch een paar tussen. De 6D is het goedkoopste fullframe model van Canon, maar biedt desondanks goede prestaties. Er is een ruime keus aan lenzen, maar het totaalplaatje is een stuk groter dan de E-M1. pricewatch: Canon EOS 70D Zwart De 70D is de eerste dslr die heel behoorlijk automatisch kan focussen tijdens het filmen. Daarnaast heeft de 70D een hele behoorlijke burstrate van 7fps. Het is geen hele compacte camera, maar de camera ligt wel erg goed in de hand. pricewatch: Nikon D610 Zwart Hier geldt eigenlijk hetzelfde als bij de 6D: kost hetzelfde, is groter van formaat maar wel met een fullframe sensor. « · ^

Fotogalerij en specificaties

« · ^

Conclusie

We hebben een tijdje met de E-M1 kunnen spelen en over het algemeen zijn we onder de indruk van de hoeveelheid technologie die Olympus in zo'n kleine behuizing heeft weten te stoppen. Er zijn legio bedieningsmogelijkheden, welke voor een deel naar eigen smaak zijn in te richten. Bij voldoende licht is de autofocus razendsnel, bij slecht licht en/of bewegende onderwerpen laat deze af en toe steken vallen. De sensor presteert prima, ruisprestaties en dynamisch bereik scoren goed. De AA-filter ontbreekt wat voor extra detail kan zorgen, problemen die het kan veroorzaken zoals moiré zijn we niet tegengekomen. De kitlens is een vreemde keuze geweest, de prijs en prestaties van deze zijn niet in verhouding met die van de body. Flare is een groot probleem, de scherpte is ook niet denderend. Bouwkwaliteit en autofocus zijn daarentegen prima en het bereik is groter dan bij de meeste andere kitlenzen. Een probleem is de prijs: 1500 euro is een klap geld voor een body, voor minder koop je een topklasse APS-C dSLR en voor ongeveer evenveel geld een Fullframe camera als de Sony A7, Nikon D610 of Canon 6D. Nadeel van die modellen is dat ze grotere lenzen gebruiken. Voordeel is de veel grotere sensor waarmee het makkelijker is om een kleine scherptediepte te verkrijgen. Ook steekt de prijs ver boven andere m4/3 modellen uit zoals de Panasonic GH3, GX7 en Olympus E-M5, die voor de meeste fotografen daarom een betere keuze zullen zijn. Samenvattend heeft de E-M1 een goede indruk achtergelaten met hele behoorlijke prestaties maar ook een behoorlijk hoge prijs. « · ^

[Sjekster]

Mooie uitgebreide review, wel jammer dat jullie geen andere lenzen hadden om mee te testen (zoals jullie zelf ook al aangaven). Volgende keer even de gebruikers op forum inschakelen!

Ik gok dat deze camera het vooral bij gebruikers van het oudere 43 systeem goed doet, maar mss minder bij mensen die geen oud glas hebben. Voor die zal een e-m5 of e-m10 wss meer dan voldoende zijn.

Mag ik trouwens vragen waarom het niet gelukt is de review op de FP te krijgen?

[elhopo]

Mooie review inderdaad. Ik mis in het rijtje alternatieven nog wel de Fujifilm X series, zoals de X-T1 en de X-E2 wat in mijn ogen ook heel goede en vergelijkbare alternatieven zijn. Met een APS-C sensor en een goede ruisprestatie zou dat ook een goede keus kunnen zijn.

[Anoniem: 181786]

Leuk initiatief. Ontzettend spijtig dat de camera getest is met een matige kitlens die er eigenlijk niet bij hoort. De 12-40 f/2.8 is zo'n beetje gemaakt voor deze camera. En die zijn dan ook tegelijkertijd uitgekomen volgens mij. Of had wat primes geleend van gebruikers van het forum.

[Voor 13% gewijzigd door Anoniem: 181786 op 02-04-2014 09:28]

[Walker78]

Ik sluit me graag aan bij de vorige sprekers: mooie review, héél mooi, goed getimed ook, tenslotte staat deze camera in het brandpunt van de belangstelling. Ondanks de genoemde minpunten laten de samples (goed genomen trouwens!) toch duidelijk zien dat de kitlens een waardige component voor deze top-camera is. Kortom: you made my day, heren

[tommyz]

Complimenten voor deze review! Dat zou ik wel vaker willen zien hier Zoals eerder aangegeven; jammer dat dit met één lens is getest. Ik had nog wel wat ter beschikking liggen voor jullie

[Universal Creations]

Bedankt voor de complimenten. Ik denk als we nog eens zoiets gaan doen, dat het slim is om de community erbij te betrekken (met lenzen bijvoorbeeld wel handig als de crew geen eigen materiaal heeft). Dat was nu niet echt mogelijk en dat vonden wij ook wel jammer, zoals beetje te lezen is in de review.

Fuji als alternatief is wel een goede waar ik nog wel aan gedacht had, maar nog niet verwerkt. Probeer ik vandaag of morgen nog wel in orde te maken.

Edit: Fuji X-T1 toegevoegd aan de alternatieven.

[Voor 5% gewijzigd door Universal Creations op 02-04-2014 17:52]