PWM wat is het precies en hoe gebruik ik het! |
---|
Na het lezen van wat veel gebruikers doen hier op GOT en op andere sites, zag ik dat veel mensen nog niet door hebben wat PWM voor hun kan betekenen om de PC's (water) koelers aan te sturen, want PWM is wat dat betreft echt een game changer.
Daar de meeste niet door hebben wat men met een PWM pomp of PWM fan kan doen, en hoe het werkt.
Index
- Wat is PWM?
- Hoe werkt het?
- Wat zijn de voor en nadelen van PWM
- Hoe ziet een 4pin PWM connector er uit
- Kan je oude en nieuwe fans/aansturing mixen
- Hoe koppel je meerdere PWM fans en eventueel pompen samen aan?
- Wat betekend dit voor waterkoeling
- Speedfan fan controle software
- Wel of geen PWM gebruiken?
Wat is PWM?
PWM staat voor Pulse Width Modulation, en het is een slimme en efficiënte manier om o.a. elektromotoren aan te sturen, maar ook (RGB) led verlichting.
Hoe werkt het?
Door ipv de stroom te verlagen om de draai snelheid te verlagen, doet PWM dit door de stroom steeds aan en uit te schakelen.
Hoe dit werkt is als je bv een 1000rpm fan aanzet met een druk schakelaar en hij begint te draaien, dan draait hij uiteraard niet meteen op volle snelheid, hij heeft tijd nodig om op snelheid te komen.
Als je heel snel dat knopje aan en uit drukt zal de fan ongeveer op halve kracht werken en dus ongeveer 500rpm draaien.
Een PWM controller doet het zelfde maar veel en veel sneller, daar naast meet de PWM controller de rpm en regelt hij aan de hand daarvan de lengte van de aan pulsen.

Dit is een voorbeeld hoe PWM werkt, in het echt word er met 100Hz tot wel +10KHz geregeld of te wel meer dan 10.000x per sec, hier door zijn de vermogens ribbels die je hier in de groene lijn ziet, veel en veel kleiner.
Door dat de lengte van de pulsen regelbaar zijn kan een pomp of fan veel langzamer draaien dan mogelijk is met oude (3pins) analoge manier van stroom verlaging, daar de pulsen de volledige 12V zijn, en in theorie zou bv zelfs 10 rpm met volledige torque mogelijk zijn, in de praktijk spelen er andere factoren mee.
Toestemming nodig voor bekijken van YouTube
Op deze plek staat ingesloten content die van YouTube afkomstig is. Het tonen van deze inhoud kan ertoe leiden dat YouTube persoonlijke gegevens zoals je IP-adres verwerkt en/of cookies op jouw computer of ander apparaat zet. Hiervoor moet je eerst expliciet toestemming geven voor Sociale media.
Bekijk op YouTubeWat zijn de voor en nadelen van PWM
Voordelen
- Veel efficiënter dan analoge sturing, analoog gebruikt altijd 100% vermogen, ook als hij langzaam draait.
- Lagere minimale RPM dan oude 3pin analoog geregelde fans.
- Pompen als de DCC en D5 met PWM kunnen redelijk eenvoudig met 12V of eventueel 24V (D5) aangestuurd worden indien gewenst.
- Totaal kosten lager omdat men geen controller meer nodig heeft.
- Iets duurder dan de gewone fans en pompen vanwege de extra elektronica.
- Sommige PWM gestuurde fans en pompen kunnen niet goed aangestuurd met een PWM fan en/of pomp controller, maar ook dat is tegenwoordig zelden een probleem.
Hoe ziet een 4pin PWM connector er uit
Dit is de pinout van een 4pin PWM en de kleuren van de bekabeling.

Kan je oude en nieuwe fans/aansturing mixen
Ja dat gaat prima, alleen werkt de fan dan altijd in analoge modus, en verlies je dus de PWM functie.

3pin analoge fan op een 4pin PWM header.

4pin PWM fan op een 2pin analoge header.
Hoe koppel je meerdere PWM fans en eventueel pompen samen aan?
Het is behoorlijk simpel, net als bij gewone fans koppel je alleen de eerste fan of pomp met rpm signaal aan de PWM controller, voor de rest van de fans of pompen sluit je alleen de nul/aarde, +12V en het PWM controle signaal draad aan, en niet de rpm draad, uiteraard doe je dat alleen als je PWM headers te kort komt.
Dit is een manier waarop je meerdere een Fans of Pompen kan aan sluit.

Of je nu een of meerdere pompen of fans aan sluit, de eerste word altijd volledig aan gesloten bij alle volgende pompen of fans word de groene rpm signaal draad niet aangesloten, anders worden er meerdere rpm signalen gegeven en lijkt het of de motor 2x of meerdere keren zo hard draait dan hij werkelijk draait.
Dit is een van de mogelijkheden om meerdere PWM fans of pompen aan te sluiten.

En je kan net zo veel fans aansluiten als je wilt aan een controller op die manier, zij het dat het wel te adviseren is om de zelfde type fans in een groep te plaatsen en niet verschillende groepen te mixen.
Je kan dus prima meerdere fans gebruiken op een controller, de onderstaande Swiftech 8 Way PWM splitter is er een goed voorbeeld van, maar het kan ook gedaan worden door gewone kabel Y splitter, tot en met laten we zegen +/-15W totaal verbruik met een Y-splitter, anders kan je mogelijk het moederbord overbelasten.
Een normale 120/140mm fan verbruikt +/-1~3W, maar extreme modellen als de 500~2000rpm 180m AP-182 van Silverstone kan wel 16W verbruiken!


Wat betekend dit voor waterkoeling
Het belangrijkste voordeel is, is dat je geen dure controllers meer nodig hebt die het stroom verbruik van een pomp aan kan.
En kan je via PWM je fans en pomp snelheid afhankelijk laten zijn van je gemeten water temperatuur, dit heeft drie voordelen.
- Absoluut stil tijdens idle, en alleen geluid als het echt nodig is nodig is, zoals op heten dagen in de zomer.
- Veel minder stof in je PC.
- Langere levensduur van je onderdelen.
- Fan-profiel - minder dan 32c fans off, 32c tot 34c fans lineair van 25% tot 100% snelheid.
- Pomp-profiel - minder dan 31c pomp op 25%, 31c tot 34c pomp lineair van 25% tot 100% snelheid.
Dus als je een D5 of DCC pomp met PWM hebt kan je die van af nu ook vanaf je moederbord aansturen met de moederbord fan controle software, of de goed betaalbare Aquacomputer QUADRO of de nieuwere OCTO met meer led's en fan aansluitingen.

Het verschil tussen een standaard D5 en een D5 met PWM
Speedfan software
De fan controller software die met je moederbord mee komt is niet echt geschikt voor water koeling, daar die alleen maar naar het moederbord kijkt, en geen rekening houd met de GPU, hoewel dat normaal in de praktijk niet zo een groot probleem zal zijn, daar tijdens gamen de CPU ook op volle snelheid gaat, maar met Bitcoin mining of een Furmark test zal de GPU gaan throttlen.
Een van de betere oplossingen is Speedfan, hoewel in eerste instantie niet de meest overzichtelijke software, en gewoonweg behoorlijk spartaans is, maar het is wel prima te gebruiken, als je er wat werk in steekt, en je kan gewoon behoorlijk wat geld besparen op een fan controller.
Daar je een maar ook meerdere temperaturen kan gebruiken om een of meerdere fans en pomp aan te sturen, is dit programma prima te gebruiken voor H2O gebruikers.
Hier zie je hoe je meerdere sensors toe voegt, voor het aansturen van aan een PWM controller.

SPCR heeft er echt een prima artikel geschreven over Speedfan, met een goede uitleg over de werking.
En JayzTwoCents heeft een prima beginners video gemaakt over SpeedFan.
Toestemming nodig voor bekijken van YouTube
Op deze plek staat ingesloten content die van YouTube afkomstig is. Het tonen van deze inhoud kan ertoe leiden dat YouTube persoonlijke gegevens zoals je IP-adres verwerkt en/of cookies op jouw computer of ander apparaat zet. Hiervoor moet je eerst expliciet toestemming geven voor Sociale media.
Bekijk op YouTubePraktijk voorbeeld
Hier zijn twee voorbeeld hoe je fans en pompen aan kan sluiten, op een pomp/fan controller, in dit voorbeeld is de Aquaero 6 gebruikt, de Aquaero 5 is nagenoeg gelijk, maar ook de Koolance TMS-205, de voorkeur gaat uit naar de Aquaero, daar de software van Koolance veel bugs heeft.
Update
Tegenwoordig is er ook de nieuwe Aqua Computer Quadro fan controller en de nieuwere uitgebrijde OCTO, een striptdown versie van de Aquaero 6, welke voor €40 en €55 te koop is inc. een basis RGB controller, de is veder is uit te breiden, zie onderaan de pagina de voorgaande link.


Klassieke manier (Voornamelijk voor pompen maar kan eventueel ook voor fans gebruikt worden)
Dit is de klassieke manier van aansluiten, de pomps plus en min worden op de PWM aansluitingen aangesloten, en eventueel word de rpm als die aanwezig is, als ik het goed heb, op een van de fan headers aangesloten om de pomp snelheid te meten.

Nieuwe manier
Dit is de nieuwe manier, welke de voorkeur heeft, sinds er nu pompen zijn met een ingebouwde PWM controller, dit zorgt er voor dat je geen koelblok of waterkoeling meer nodig hebt, op zijn hoogst als je veel 3 pins fans hebt kan je het mooie koelblok er op schroeven voor een betere warmte afvoer van de VRMs.

Deze manier kan ook gebruikt worden om de 4pins aansluiting op een moederbord aan te sluiten.
Wel of geen PWM gebruiken?
Voor mij is de conclusie simpel, werkt wat je hebt naar tevredenheid blijf het gewoon gebruiken, maar bij nieuwkoop geef die paar euro meer uit, en je hebt meer controle over wat je met je fans en pomp doet, vooral voor beginnende waterkoelers zijn PWM aangestuurde pompen een uitkomst, daar men simpel en goedkoop hun pomp kunnen regelen, zou dus ook zelf niks anders meer kopen.
Disclamer: Heb zelf Speedfan nooit echt gebruikt daar ik een Aquaero 5 had, en nu een volledige PWM Aquaero 6 heb, en ik ook flow en water temp wil meten, maar als ik naar de werking kijk moet het werken, en als iemand hier anders over denkt of betere software weet, meld dit dan, bij voorkeur ook via een PM.
Weet je meer dan mij of heb je extra nuttige info of kan je OCD niet tegen de taalfouten in deze post
[ Voor 255% gewijzigd door player-x op 25-01-2020 14:45 ]
[dislectie] hoeveel forum deelnemers heb je nodig om een peertje te vervangen ?