De vraag wat je precies mist bij een goedkoop bord is een goede, en eentje waar teveel onzin over geroepen is. Gelukkig valt het in dit topic tot nu toe goed mee
Achtergrond:
Vroeger, toen geheugencontroller, buscontrollers en (opa vertelt

) zelfs cachecontroller en L2 cache op het moederbord zaten, was het moederbord in grote mate bepalend voor de prestaties van je systeem. Ten tijde van Socket 7 (15 jaar terug) maakte zowel de gebruikte chipset als de optimalisaties van een specifief moederbord enorm veel uit - ik heb zelf ooit een factor drie verschil gemeten in performance tussen de beste en slechtste bord bij exact dezelfde Pentium 100 en 64MB RAM
Maar (en ik heb het nu over 10 jaar terug) steeds meer van de functionaliteiten die verspreid over het moederbord lagen zijn geintegreerd in het chipset. Nettoresultaat is dat het verschil in prestaties tussen moederborden met dezelfde chipset minimaal werd. Of je nu een budgetbord met KT133A chipset of een high-end geval kocht, de prestaties waren vergelijkbaar. Wel was er nog enorm verschil tussen chipsets - een test van Tom's Hardware Guide, iirc in 2003, toonde 50% verschil in prestatie met dezelfde Athlon CPU tussen de snelste en traagste DDR chipsets ervoor (resp Ali Magik 1 en nVidia nForce2).
De afgelopen 5 jaar is de trend geweest dat steeds meer functionaliteit, waaronder de cruciale geheugen- en PCIe controllers, in de CPU zelf geintegreerd worden. AMD begon in 2003 met de Athlon64, Intel volgde in 2008 met de Core i-reeks. Gevolg daarvan is dat zelfs het chipset nauwelijks nog echt uitmaakt voor prestaties. Alles met dezelfde socket zal bij benadering gelijk presteren...
Wat maakt moederbord dan nog uit?
Nog wel wat, maar veel minder dus dan 10-15 jaar geleden. De punten waarin moederborden verschillen van elkaar:
- het chipset, en dan vooral de features ervan (denk aan PCIe lanes, SATA poorten, USB(3) support, dat soort ding)
- de implementatie van features op het chipset (zijn echt alle 14 supported USB poorten aanwezig? etc)
- losse chips die extra functionaliteit toevoegen (Firewire, WiFi, legacy dingen zoals PATA of parallel, maar ook PCIe bridge gevallen voor nog meer lanes)
- aantal, type en plaatsing van uitbreidingssloten (valt eigenlijk onder punten hierboven, maar mag apart genoemd worden omdat het van bijzonder belang kan zijn bij je keuze)
- aantal, type en plaatsing van connectoren (hoeveel fans kunnen erop? zit de meeste USB aan de voor- of achterkant?)
- de spanningsregelaars voor de CPU en PCIe (je mag ervan uitgaan dat een simpel bord genoeg heeft voor in-spec gebruik, maar als je fors wilt overclocken heb je meer dan dat nodig)
- de form factor (met mITX ga je geen vijf kaarten kunnen gebruiken, omgekeerd past E-ATX niet in zo'n minikastje)
- de kwaliteit van de gebruikte onderdelen (erg moeilijk objectief te meten, maar bepaalt levensduur en in extreme gevallen ook stabiliteit)
Ondanks de verhuizing van performanceaspecten nog een flink lijstje. Maar als je per punt kijkt naar wat het betekent als je een goedkoop bordje neemt, valt het enorm mee:
- het chipset, en dan vooral de features ervan - sommige chipsets zijn duur (vooral met een "X" in de naam
), maar je kunt van bijna alle chipsets bordjes voor minder dan EUR 100 vinden, vaak veel minder. - de implementatie van features op het chipset - hier zie je verschil tussen borden ontstaan, maar is het relevant? Zelfs een ultra low-end bord heeft tegenwoordig 4x SATA en 8x USB. Niet goed voor een monsterconfiguratie, maar 1x optical, 1x SSD en 1x grote HDD gaat prima met een poort over.
- losse chips die extra functionaliteit toevoegen - dit is een groot verschil, maar bedenk dat de extra meuk zelden allemaal nodig is, en zo ja kun je vaak voor veel minder dan het prijsverschil qua mobo losse kaarten kopen om hetzelfde te doen. Technisch zijn chips op het mobo en chips op losse kaarten identiek.
- aantal, type en plaatsing van uitbreidingssloten - ook hier maakt het uit, maar muv ultra-high-end of servers boeit het weinig: aangezien storage, audio en connectivity (netwerk) al op het moederbord zit heb je in de regel zelfs voor een stevige mid-range gamePC slechts één PCIe 16x slot nodig. Over SLI/Crossfire heb ik elders veel gescheven. Bottom line is dat het alleen zinnig is als de snelste enkele kaart niet genoeg is. In dat geval moet je de juiste sloten en lanes hebben, zo niet heb je echt niet meerdere PCIe 16x sloten nodig

- aantal, type en plaatsing van connectoren - als je veel fans in je systeem wilt heb je er veel connectoren voor nodig. Belangrijk als je gaat overclocken, een ongewenste bron van geluid als je dat niet wilt. Muv ultra-high-end niet relevant dus.
- de spanningsregelaars voor de CPU en PCIe - simpele vraag: wil je fors overclocken. Zo ja is dit buitengewoon relevant. Zo nee volstrekt niet.
- de form factor - vroeger adviseerde ik altijd full ATX om genoeg uitbreidingsmogelijkheden/flexibiliteit te hebben. Maar de afgelopen tien jaar heb ik nooit meer dan drie uitbreidingskaarten in mijn hoofdPC (een upper mainstream gamebak) gehad, en de afgelopen 5 jaar (2 PCs) nooit meer dan een enkele, dus kan ik weinig reden bedenken om geen uATX bord en ditto kast te nemen. Maar goed, form factor en prijs zijn tegenwoordig nauwelijks nog gekoppeld, je kunt goedkope mITX en full ATX borden vinden en eveneens peperdure. En als je toch al nauwelijks kaarten gebruikt boeit het type en de plaatsing van sloten nauwelijks. Als je daarentegen SLI wilt en daarnaast nog andere kaarten (high-end audio of TV ofzo), dan wordt het wel relevant, al is ook hier een goede layout niet noodzakelijkerwijs duur.
- de kwaliteit van de gebruikte onderdelen - zoals gezegd, lastig te beoordelen. Je wilt hier nooit op bezuinigen, maar in de regel is dat ook niet nodig, veel merken gebruiken in hun goedkoopste budgetborden tegenwoordig solid caps bijv. Ook zijn veel van de imposante heatpipes etc in duurdere borden onzin - veel van de heatpipes zijn hol, waardoor ze niets doen, soms zitten heatsinks totaal niet vast aan de onderdelen eronder (ik denk hier respectievelijk een een dure Gigabyte bord met 'rollercoaster' heatpipe/sink en een Asus bord met "heatsinks" met een deksel van plastic die niet goed op de MOSFETs eronder aansloot en de warmte juist vasthielden
). Merk speelt ook een veel kleinere rol dan voorheen. De dagen dat PC Chips je belazerde met fake cache chips, chipsets waar de opschrift vanaf gehaald was en die niet aan de specs voldeden, of gewoon flinterdunne PCBs, zijn voorbij. Zelfs de low-end merken als Asrock en ECS gebruiken fatsoenlijke componenten en zijn niet a priori slechter dan de dure merken als Asus of Gigabyte.
Zie je een lijn erin terug?
Vrij simpel:
Als je wilt overclocken, veel kaarten (SLI/CF etc) wilt gebruiken, veel andere devices (tig harde schijven) erin wilt hangen etc, dan maakt het verschil tussen moederborden veel uit, en ben je allicht beter af met een duurder model.
Als je daarentegen een 'simpele' PC wilt met de beste prestaties met CPU en GPU naar keuze, kun je met gerust hart in beginsel het goedkoopste bord nemen met de juiste chipset en de minimale features die je nodig hebt.
Ik typ dit trouwens op een systeem die die filosofie prima uitdraagt - anderhalf jaar geleden gekocht, een Core i7 860 CPU, 4GB Kingston ValueRAM DDR3, Radeon HD5770 GPU, 80GB Intel SSD, 1TB Samsung HDD en een TEAC DVD+-RW drive - redelijke upper midrange componenten voor januari 2010 die nu nog perfect meekan. En dat alles ingeprikt op het goedkoopste So1156 mobo met P55 chipset van dat moment, een Gigabyte GA-P55M-UD2 uATX bord. Ding draait als een zonnetje en heeft nog 3 van de vier uitbreidingssloten leeg staan, vier van de zeven SATA connectoren en 9 van de 14 USB connectoren ongebruikt.
Volgens dezelfde filosofie systemen voor m'n vriendin, schoonbroer en schoonmoeder samengesteld (met moederborden van Gigabyte, Intel, MSI en Biostar), en even tevreden, zowel over lage prijs als over volstrekt ontbreken van problemen.
Oftewel laat je niet gek maken. Voor een simpel systeempje voldoet een bord van EUR 40 even goed als eentje van EUR 300. Sterker nog, die van EUR 40 is waarschijnlijk zuiniger
Edit:
Even huishoudelijk: een topictitel hoort op GoT informatief te zijn. "Twijfels" zegt helemaal niets over je vraag, datgene waar je over twijfelt. Ik verander het voor je in "Goedkoop moederbord -nadelen?". Graag volgende keer zelf een goede beschrijvende titel kiezen.