Inleiding
Fijn, dat er tegenwoordig zoveel mensen de moeite willen nemen om boeken te scannen en om te zetten naar epub-formaat. Ikzelf vind het ook prachtig werk.
Het geeft zoveel voldoening om in je luie stoel met de e-reader in de hand de tekst terug te zien die je onlangs hebt gescand.
Maar... dan moet het er allemaal wel netjes uit zien.
Dus geen witregels na elke zin, alleen na een alinea; een indexering; elk nieuw hoofdstuk beginnend op een nieuwe pagina, en het liefst geen OCR-fouten.
Aan al deze fouten (behalve de laatste) heb ik mijzelf de eerste keer schuldig gemaakt. Ik had op dat moment nog geen e-reader, dus ik kon nog niet goed testen.
Bovendien lees je dat Calibre heel gemakkelijk een epub-bestand kan maken, maar ik heb gemerkt dat dit maar ten dele waar is, ook is het belangrijk wat je er in stopt.
Elk hoofdstuk moet namelijk een aparte file zijn, dus als je een PDF-bestand naar Calibre stuurt zul je nooit een professioneel e-boek krijgen.
Daarom ben ik eens gaan snuffelen op Internet en ben er achter gekomen dat hét programma om epub-bestanden
mee te maken Adobe InDesign is (liefst CS4). Nou heb ik tien jaar lang de opmaak gedaan voor twee clubbladen,
waarvan de laatste jaren met InDesign, dus ik dacht: “Die mogelijkheid ga ik eens nader onderzoeken”.
Maar dat viel voorwaar niet mee. Nog steeds kreeg ik witregels, geen index enzovoort.
Maar ik ben er tenslotte toch uit gekomen, en daarom wil ik mijn opgedane kennis uitdelen.
Dus let op: Ik beweer niet dat dit dé manier is -het zal misschien allemaal nog wel beter en sneller kunnen- maar mijn resultaat geeft e-books die niet van de professionele te onderscheiden zijn.
Wat hebben we nodig:
Abbyy Finereader voor het scannenWord om de tekst te verwerkenInDesign om het e-boek me te makenAdobe Digital Editions om te testenVerder veel geduld en doorzettingsvermogen, maak je er niet te snel met een jantje van leiden van af. Vooral de tekstcontrole is zéér saai, maar erg belangrijk.
Ik zal stap voor stap gaan beschrijven hoe ik een e-boek in elkaar zet.
Abbyy Finereader
Het grote voordeel van Abbyy Finereader is dat deze automatisch twee bestanden maakt voor de linker- en de rechterpagina.
Eerst moeten we een instelling wijzigen in Abby. Ga naar Gereedschappen - Opties... - Tabblad Opslaan - Tabblad RTF/DOC/DOCX en zet het vinkje uit bij Regeleinden behouden.
De scanner:
Heb je ook zo’n scanner met een klep die je telkens open en dicht moet doen? Dat werkt dus echt niet, bij het scannen van een boek.
Mijn scanner staat in een open kast. Aan de klep van de scanner heb ik een postbode-elastiek gedaan, je weet wel, zo’n dikke. Onderaan de plank boven de scanner heb ik een haakje bevestigd en daar hang ik het elastiek aan. De klep blijft nu in een hoek van 60° open staan. Ik hoef nu alleen nog maar het boek open op de glasplaat te leggen, en op <ENTER> te drukken.
Na afloop sla ik alles eerst op als een FineReader-document. Je weet maar nooit waar het goed voor is.
Als Abbyy alle pagina’s heeft gelezen moeten we alle pagina’s gaan controleren. Een rotklus, maar het is het fundament voor je boek, niets is zo vervelend om telkens OCR-fouten tegen te komen als je aan het lezen bent.
Klik op Spelling controleren en vertel Abby bij elk blauw vakje wat er mee moet gebeuren. Je zult ook rode stukjes tegenkomen, dat zijn woorden die nog niet voorkomen in het woordenboek. Als zo’n woord correct blijkt te zijn, kun je aangeven om het te negeren. Hetzelfde woord zal een volgende keer niet meer rood worden getoond. Dus in de loop van het document zullen de rode vakjes steeds minder worden.
Tenslotte slaan we het op als een Word-document.
Het zware werk is gedaan, nu gaan we de tekst verwerken in een tekstverwerker.
Microsoft Word
Gebruik je favoriete tekstverwerker, ik zelf werk graag met Word. Daarom laat ik hier zien hoe je tekst kunt aanpassen
met dit programma. Maar je bent hierin uiteraard geheel vrij.
Open het opgeslagen document en ga als eerste naar Beeld - Concept.Ga op elke regel met de naam Sectie-einde of Kolom-einde staan en druk op <DELETE>Ook zul je waarschijnlijk plaatjes tegenkomen van je armen of mouwen, verwijder deze op dezelfde manier.
Nu kun je weer terug naar Afdrukweergave.
Selecteer al je tekst met <CTRL> <A> en ga naar Pagina-indeling - Formaat en kies A4, of A5, net wat je prettig vindt. Bedenk dat we met de tekst bezig zijn, de opmaak komt straks pas in InDesign.
Zet onzichtbare tekens aan met Start en het knopje met het rode cirkeltje.
Eerst gaan we de tijdelijke afbreekstreepjes verwijderen. In epub worden
geen woorden afgebroken, dus dit soort afbreekstreepjes haal ik altijd weg.
Ik weet niet of ze kwaad kunnen, maar het is ballast.
Ga in het vakje Zoeken naar: staan klik daarna op Speciaal en kies Tijdelijkafbreekstreepje . Zorg dat het vakje Vervangen door: leeg is (dus ook geenspatie) en klik op Alles vervangen.
We gaan nu de dubbele spaties verwijderen.
Maak het vakje Zoeken naar: leeg en geef twee spaties in (je ziet niets in hetvakje staan, maar het staat er wel).
Maak het vakje Vervangen door: leeg en druk één maal op de spatiebalk.Daarna Alles vervangen.Doe dit net zo vaak totdat er geen dubbele spaties meer gevonden worden.
Nu gaan we achtereenvolgens vervangen:
‘Spatie !’ door ‘!’
‘Spatie ?’ door ‘?’
‘Spatie .’ door ‘.’
‘Spatie ,’ door ‘,’
‘Spatie :’ door ‘:’
‘Spatie ;’ door ‘;’
Nu nog het ‘Horizontaal weglatingsteken’ (…) (=Unicode 2026):Zoek in je tekst naar ... (drie punten achter elkaar) en type daar drie punten overheen, de punten zullen automatisch veranderen in het Horizontaal weglatingsteken. Kopieer dit met <CTRL> <C>.Maak het vakje Zoeken naar: leeg en type drie punten in.
Maak het vakje Vervangen door: leeg en doe <CTRL><V>.Daarna weer Alles vervangen.
Tenslotte het woordje eikaars. Word zal dit niet zien als een fout woord, want met Pasen schijnen deze voorwerpen nog wel eens tevoorschijn te komen. Veel waarschijnlijker
is het dat hier het woordje elkaars wordt bedoeld.Ik heb nu al vier boeken gescand waarin deze fout veelvuldig voorkwam.
Vul het vakje Zoeken naar: met eikaars.En het vakje Vervangen door: met elkaarsVink Identieke hoofdletters/kleine letters aan, en doe niet Alles vervangen, maar voor de zekerheid Volgende zoeken. Want er zou maar echt eens bedoeld worden: eikaars!
Je hebt Abbyy al heel wat OCR-fouten laten verwijderen. Voor de zekerheid kijk ik ook alles nog een keer na met Word. Ik haal nog wel heel wat fouten eruit. Geloof of het of niet, maar uit mijn laatste boek heb ik nog vier drukfouten gehaald!
Selecteer alle tekst met <CTRL><A> en zoek een prettig lettertype uit, liefst eentje met schreven zoals Times New Roman, hiermee zie je beter het verschil tussen de ‘l’ en de ‘I’.
Begin bovenaan te zoeken naar rode lijntjes onder de woorden, verbeter het woord indien nodig, en anders klik je er met je rechter muistoets op en zeg je Alles negeren. Op deze manier zullen het aantal rode lijntjes snel minder
worden, want bijvoorbeeld eigennamen en plaats- of streeknamen die in een bepaald boek voorkomen, kent Word natuurlijk nog niet, dat moet je hem dus even vertellen.
Na afloop van dit alles zoek ik nog even een voor een naar de cijfers. Want je vergeet o zo gemakkelijk om paginanummers
te verwijderen, die zomaar tussen de tekstbrij staat.
Als laatste gaan we de regeleinden verwijderen die onterecht zijn. Selecteer weer alle tekst met <CTRL><A> en lijn rechts uit (zie rode rondje).
Nu ga je kijken aan de rechterkantlijn van boven naar beneden naar alle regeleindes die niet worden voorafgegaan door: een punt; een vraagteken of een uitroepteken. In alle overige gevallen verwijder je het regeleinde.
Dit is waarschijnlijk de rotste klus die erbij is, maar meteen ook de laatste.
Maak nu van elk hoofdstuk een apart Wordbestand, dat werkt straks prettiger.
Nu ga je de tekst vormgeven!
Adobe InDesign
Het geheim van een e-boek is dat elk hoofdstuk, inleiding, voorwoord, nawoord, omslag enzovoort, losse bestanden
moeten worden. Het enige dat ze gemeen hebben zijn de stijlen (paragraph styles).
Ik heb een master document bijgevoegd, dat je kunt gebruiken en eventueel aanpassen naar eigen inzicht (Master.
indd).
Open dit bestand en kijk dan rechtsonder naar het palet Paragraph Styles. De stijl [Basic Paragraph] is de basisstijl
van InDesign, de overige heb ik zelf aangemaakt. Deze kun je gebruiken voor je opmaak.
Sommige namen zoals Liedjes en Citaat bijvoorbeeld zullen je niets zeggen. Maar ik had deze nodig voor mijn laatste boek. Hierin kwamen een aantal liedjes voor, die moesten in Italic en links uitgelijnd worden. Elk hoofdstuk
begon met een Citaat. Deze tekst is ook Italic, ook links uitgelijnd, maar de tekst die hierna komt staat verder weg.
Als je klikt op de naam van een stijl, kun je die van naam veranderen.
Als je dubbelklikt kun je de complete stijl aanpassen naar eigen inzicht.
Zo kun je onder andere het font veranderen, de lettergrootte, de uitlijning,
de ruimte tussen de alinea’s, de mogelijkheden zijn eindeloos.
Open in InDesign mijn Master.indd en kopieer het met een nieuwe naam, bijvoorbeeld Hoofdstuk03.indd.
Die 03, hangt even af van het feit hoeveel voorafgaande pagina’s je hebt voordat het voorwoord, of hoofdstuk 1 begint. De cover telt niet mee, de andere kant van de cover is blanco, dus ook die telt niet mee. Daarna kom je de eerste bedrukte pagina tegen, meestal met de titel en naam van de schrijver, dat wordt nr 1. Dan misschien weer een blanco pagina, die weer niet meetelt. Daarna nog wat gegevens over bijvoorbeeld de druk, als je die ook wilt publiceren, dan wordt dat nr. 2.
Ik begin zelf altijd met het eerste hoofdstuk of het voorwoord, dus vandaar Hoofdstuk03.indd.
Maak op je bureaublad, of ergens anders een nieuw, leeg tekstbestand aan. Dit wordt een tijdelijk bestand dat we gebruiken om de tekst vanuit Word om te zetten naar InDesign. Doen we dit niet, dus importeren we tekst rechtstreeks vanuit Word naar InDesign, dan kunnen we de meest onvoorspelbare problemen tegenkomen. De stijlen worden meegekopieerd, het font Times New Roman duikt opeens op, (en wil ook vaak niet meer weg).
Ook krijg je in je epub-bestand ongewenste fonts, die het bestand onnodig groot maken.
Open Word met het eerste hoofdstuk en selecteer alle tekst met <CTRL><A> zet dat in je klembord met <CTRL><C>. Ga naar je tijdelijke tekstbestand en plak het daarin met <CTRL><V>. Selecteer alle tekst weer met <CTRL><A> en kopieer weer naar het klembord met <CTRL><C>. Ga naar InDesign en doe <CTRL><V>. In Word was je gewend dat het programma net zoveel pagina’s opende als nodig, maar InDesign werkt dat iets anders.
Je krijgt een klein stukje tekst te zien met hendels en een rood plusje rechts onderin. Selecteer het zwarte pijltje en maak het stukje tekst net zo groot als de tekstruimte (de blauw-roze rechthoek). Als het rode plusje nog niet weg is, betekent dit dat er nog steeds tekst is dat niet op de pagina past. Maar daar ga je straks wat aan doen.
Selecteer de Type tool (het vierde icoontje van boven (T)) en ga ergens in de tekst staan en selecteer alle tekst met <CTRL><A> en klik op Body rechtsonder in de PARAGRAPH STYLES. Alle tekst heeft nu het formaat zoals de hoofdtekst moet zijn: Uitgelijnd, Adobe Garamond Pro 14 punts als lettertype, enz. Ga nu op de bovenste regel staan en kies Hoofdstuk rechtsonder in de PARAGRAPH STYLES. De bovenste regel is hoofdstukregel
geworden.
Je hebt nog maar één pagina met tekst, klik daarom op het rode pijltje (met het zwarte pijltje links bovenin) en ga naar de tweede pagina. Met <SHIFT> ingehouden, klik je nu links boven in de blauw-roze rechthoek. De tekst loopt door en InDesign maakt zoveel nieuwe pagina’s aan als nodig is.
Zoals je kunt zien zijn er witregels ontstaan tussen de handmatige regeleindes, die moet je dus nog verwijderen. Ga naar Edit - Find/Change... of doe <CTRL><F>.Het scherm hiernaast verschijnt, kies het tabblad GREP en typ \r en \n in de twee veldjes zoals staat aangegeven en klik op Change All. Alle alineaeindes zijn nu gewijzigd
in paginaeindes. Verander \r in \n\n in het bovenste veld en \n in \r in het onderste en klik nogmaals op Change All. Nu zijn alle echte alineaeindes ook weer terug. (Dit waren namelijk twee regeleindes achter elkaar geworden)
Door de truc met het tijdelijke tekstbestand heb je mooie schone tekst binnengehaald
in InDesign, helaas iets tè schoon, alle Italic (schuingedrukte) tekst is ook verdwenen. Maar gelukkig staat het nog wel in Word, en die kan je snel aangeven waar deze tekst staat.
Ga daarom weer even terug naar Word met het nog steeds geselecteerde hoofdstuk en geef <CTRL><H>, of te wel zoeken en vervangen. Ga staan in het veld Zoeken naar: en klik op Opmaak - Lettertype... Kies Cursief uit de tekenstijl. Geef OK en klik daarna op Volgende zoeken. Soms vindt Word niets, dan ben je snel klaar, want dan is er geen schuin gedrukte tekst, anders zal het eerste woord of woorden verschijnen, al geselecteerd en wel. Klik even buiten je zoekwindow en geef <CTRL><C> om deze tekst naar je klembord te zetten. Ga terug naar InDesign, geef <CTRL><F> zodat je Zoek/Vervang window weer verschijnt, selecteer het eerste tabblad Text, en plak met <CTRL><V> de uit Word gekopieerde tekst in het veld Find What: en klik Find. Het kan natuurlijk zijn dat je maar één woordje hebt geselecteerd, bijv. ‘en’ of ‘ik’. Dan zal InDesign je niet meteen het juiste woord aangeven dat schuingedrukt moet worden. Kies in zo’n geval in Word een woordcombinatie.
Voorbeeld: Hij brak zijn been en zijn arm.Selecteer en zoek dan ‘been en zijn arm’ die combinatie zal hoogstwaarschijnlijk maar één keer voorkomen in de tekst.
Het eerste hoofdstuk is klaar. Loop het nog even door, om te kijken of er nog alinea’s in voor komen die een speciale opmaak nodig hebben, anders kun je het document opslaan en sluiten.
Open de master weer en sla dit op als Hoofdstuk04.indd. Ga terug naar Word en selecteer het volgende hoofdstuk,
zo ga je verder tot je alle hoofdstukken hebt gedaan.
Daarna open je weer de master en slaat dit op als Hoofdstuk01.indd. Hierin typ je de allereerste pagina van het boek, met daarin de titel en naam van de schrijver. Maak het mooi op met een stijl uit de master. Of probeer eens zelf een nieuwe stijl aan te maken. En verwijder de overbodige 2e pagina, met Layout - Pages - Delete Pages..., Geef het nummer in van de blanco pagina.
Nu op dezelfde manier Hoofdstuk02.indd.
Tenslotte moeten we nog een cover maken van het boek. Open weer de master en sla dit op als Cover.indd.
Met het pijltje als selectie-instrument klik je buiten de pagina en druk <CTRL><D> (=invoegen). Selecteer de als jpg opgeslagen cover, deze zal nu aan je cursor blijven hangen. Klik nu buiten de pagina en het plaatje komt tevoorschijn.
Nu doe je iets vreemds. Je knipt met <CTRL><X> het plaatje weer weg. Je selecteert het tekstinstrument (T), klikt op de pagina en geeft een spatie. Selecteer deze spatie en centreer deze. Druk <CTRL><V> en het plaatje komt precies in het midden van de pagina weer tevoorschijn.
Dit lijkt erg omslachtig, maar het is echt de enige manier om straks een mooie cover te krijgen in je e-boek. Vergeet
niet om de tweede pagina weer te verwijderen.
Het boek
Je hebt alle hoofdstukken klaar, nu moet je het nog gaan ‘inbinden’ tot een boek.
Sluit al de eventueel openstaande documenten en ga naar File - New - Book...Sla dit nu nog lege boek op in je werkmap met de naam: Naam boek - Naam Schrijver.indb.
Windowtje (1)verschijnt. Klik op het plusje en selecteer alle documenten die je hebt gemaakt,
inclusief de cover en de master. Sleep de documenten in de juiste volgorde en let op de Master. Hierin komt straks de inhoudsopgave, en je wil niet de cover en het intro hierin hebben. De regel is dat alles wat onder de master staat zal worden meegenomen in de inhoudsopgave. In het rode rondje staat het tekentje dat aangeeft
in welk document de inhoud straks moet komen. In het plaatje hiernaast staat deze dus verkeerd. Klik in het vierkantje van de Master, en het tekentje zal nu daarin verschijnen.
Dubbelklik nu op alle documenten in je toekomstige boek en er zullen icoontjes verschijnen in de vorm van een opengeslagen boek, als teken dat deze geopend zijn.
Nu ga je de index maken. Dubbelklik op de master, zodat je deze te zien krijgt. Het is nu nog een blanco pagina.
Ga naar Layout - Table of Contents... het volgende scherm verschijnt.
In Title zet je Hoofdstukindeling, of Index, net wat je wil.In Style zet je de stijl zoals de indextekst eruit moet komen te zienOther Styles: Selecteer de stijl die de hoofdstukken aangeeft, en klik op << Add. Hier is Header 1 naar links gegaan, wil je nóg een indexering,
dan kies je ook nog Header 2 (mits je die gebruikt hebt natuurlijk.
Zet bij Options alle vinkjes aan en druk op OK.
De index zal verschijnen op de Master. Fraai zal het er niet uit zien, maar dat geeft niet, we zien deze pagina toch niet meer terug in deze vorm in ons e-boek.
Ga naar File - File Info... Het volgende scherm verschijnt:Vul de titel van het boek en de naam van de schrijver in.
De epub maken
Klik op het driehoekje in het rode rondje, en een pull-down menu verschijnt. Kies Export Book for Digital Editions...Onderstaand window verschijnt met daarin drie submenu’s
Stel alles in zoals hieronder en druk op Export.
1
Omdat je het vinkje hebt aangezet bij View eBook after Exporting, zal Adobe Digital Editions na afloop openen en je e-boek laten zien.
Bijna klaar
Dit was het, ware het niet dat... er een vervelende bug in InDesign zit. Althans ik vermoed dat het een bug is. Ik kan er niets van terugvinden op Internet.
Loop met Adobe Digital Editions maar eens zorgvuldig alle hoofdstukken na, tien tegen een zul je een of misschien
wel meerdere hoofdstukken aantreffen met vreemde tekens zoals: ’;’—; ‘; …; â€Ñ of â€oe. Deze tekens staan voor aanhalingstekens (‘ en “) of het Horizontaal weglatingsteken’ (…), maar ook de diacritische tekens (bijv. é; à enz.).
Ik baal hier verschrikkelijk van en ben hier dagen mee bezig geweest. Ik heb nieuwe masterpages gemaakt, maar telkens opnieuw verschijnen er in een boek deze ‘foute’ hoofdstukken, telkens dezelfde, maar geheel door elkaar. Daarom vermoed ik dat het een bug moet zijn.
Je zult deze hoofdstukken dus na afloop in de HTML-files moeten aanpassen. Noteer van te voren even welke hoofdstukken
vreemde tekens geven, deze moet je straks handmatig gaan aanpassen. Dit gaat op de volgende manier.
Verander het achtervoegsel .epub in .zip. Windows zal een waarschuwing geven of je het zeker weet, ja je weet het zeker.
Als je deze zipfile uitpakt krijg je twee mappen en een bestandje. Open de map OEBPS, hierin zie je onder andere al je hoofdstukken staan die je hebt gemaakt met InDesign, alleen zijn het nu XHTML-bestanden geworden.Heb je Dreamweaver van Adobe? Dan kun je heel goed deze tekens veranderen. Heb je dit progamma niet, dan moet het ook met Wordpad kunnen, maar die geeft standaard al deze vreemde tekens, ook al staan ze in je e-boek wel goed. Ik heb hier verder nog niet mee geëxperimenteerd.
Ik heb een tekstbestandje bijgevoegd (Foute tekens.txt) met daarin de rare tekens die ik al ben tegengekomen, je kunt deze later voor jezelf aanvullen.
Als je hiermee klaar bent, sla je alle bestanden weer op en zip de twee mappen en het bestandje weer. Hernoem daarna het achtervoegsel .zip weer in .epub.
Tip: Bedenk dat je het handmatig aanpassen pas gaat doen als je helemaal tevreden bent met je resultaat. Als je iets aanpast met InDesign en je maakt er opnieuw een epub-bestand van, kun je weer opnieuw de tekens aanpassen. Niet echt een plezierige klus.
Tenslotte
Allereerst wil ik RobADijk bedanken, zonder hem was het nooit zo ver gekomen. Hij heeft me gewezen op de fouten die ik heb gemaakt bij mijn allereerste epub, zoals de witregels, de index die niet deugde, de hoofdstukken die niet beginnen op een nieuwe pagina. Hij heeft me een beetje wegwijs gemaakt in HTML-code en de Cascade Style Sheet.
Verder wil ik alle FTD-leden bedanken die vol enthousiasme hun gescande boeken delen.Hopelijk draagt mijn document er toe bij dat het niveau van de e-boeken omhoog zal gaan.
Bijgesloten is zoals je hiervoor kunt lezen Master.indd en verder het Open type font Adobe Garamond Pro.
Zoals je ziet zal dit font worden ingesloten in elk e-boek die je op deze manier maakt.
Het staat je uiteraard vrij om een ander font te gebruiken.
Ik hoop dat je er iets aan hebt. Ik pretendeer niet dat dit dé manier is. Ik heb ook nogal wat vragen over.
Maar goed, dit is lijkt mij een leuk begin op weg naar professionele, en prettig lezende e-boeken.
Dat er nog vele mogen volgen.
GJR januari 2010
:strip_icc():strip_exif()/u/160941/Velvet.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/85104/ik-kies-bewust.jpg?f=community)
:strip_exif()/u/3393/cad-comic.gif?f=community)
/u/78932/Jewel3GoT.png?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/111713/crop5644f21e849e9_cropped.jpeg?f=community)