[bordspel] Tric Trac: ervaringen en tactieken

[HenkEisDS]

Het werd weer tijd voor een nieuw spel en aangezien het ook weer zomer is het liefst een spel dat je buiten kunt spelen. Voor mij en een paar vrienden is dit tric trac geworden. Tric trac is een spel dat gespeeld wordt op een backgammon bord.

TricTrac Regels (bron: http://www.backgammon-spelregels.nl/TricTrac.html ) 1.00 TricTrac Introductie 1.01 Over TricTrac 1.02 Acey-Doucey 1.03 Nederlands TricTrac 2.00 TricTrac Basis Spelregels 2.01 Trictrac benodigdheden 2.02 Doel van het spel Trictrac 2.03 Beginopstelling 2.04 Begin van het spel 2.05 Het werpen met de dobbelstenen 2.06 Het verzetten van de speelstenen 2.07 Het verzetten binnen de vakken 2.08 Slaan / Geslagen worden 2.09 Opkomen met een geslagen steen 2.10 Het uithalen van je speelstenen 2.11 De Nabeurt 2.12 Puntentelling 1.00 TricTrac Introductie 1.01 Over TricTrac TricTrac is een Nederlandse variant van Backgammon. In Nederland is de term TricTrac ingeburgerd maar het staat eigenlijk niet voor het spel zoals het tegenwoordig in Nederland wordt gespeeld. De naam TricTrac is wereldwijd erg bekend geraakt doordat het bordspel in de Renaissance in Frankrijk immens populair was. Het spel met de naam TricTrac werd in Frankrijk geïntroduceerd rond de 1500 en is in die vorm populair gebleven tot midden 19e eeuw. Het was vroeger een spel van de elite en de spelregels zijn nog eens drastisch aangepast door Koning Louis XIV waardoor er meerdere spelvormen ontstonden. Het spel TricTrac wat destijds in Frankrijk is uitgevonden lijkt in zijn geheel niet op de huidige Nederlandse variant. Alleen de naam is hetzelfde. Bij het Franse TricTrac gaat het er vooral om punten te maken / blokkeren. De race is van minder belang. De precieze regels van deze Franse variant zijn overal op internet terug te vinden wanneer je zoekt op TricTrac. De Nederlandse variant is lang niet zo bekend als deze originele. In veel boeken en op internetsites wordt TricTrac vaak afgedaan als het Franse woord voor Backgammon maar dit is dus zeker niet juist. 1.02 Acey-Doucey De Nederlandse variant lijkt zijn wortels veel meer te hebben in het spel Acey-Doucey (ook wel geschreven als "acey-deucy" of "acey-ducey") Over het ontstaan van deze speelvorm is minder bekend maar men denkt dat het ontstaan is ergens in het Midden-Oosten. De spelvorm is echter wel wijdverspreid geraakt want het wordt over de gehele wereld gespeeld. Wereldwijd zijn er varianten op gemaakt waarvan de Europese en Amerikaanse de bekendste zijn. Ook in Mexico speelt men een vorm van Backgammon die eerder te herleiden is naar Acey-Doucey dan naar het huidige spel Backgammon. Het komt erop neer dat het spel bijna hetzelfde verloopt en ook de worp 1-2 is belangrijk. Deze worp wordt echter geen TricTrac genoemd maar je raadt het al; Acey-Doucey. Echter de worp wordt anders uitgevoerd als bij de Nederlandse variant. 1.03 Nederlands TricTrac Hoe de Nederlandse vorm van TricTrac is ontstaan is onduidelijk. Het woord TricTrac is al een hele geschiedenis lang bekend in Nederland maar onduidelijk is welk spel hiermee dus wordt bedoeld. Wanneer we naar de huidige vorm van TricTrac in Nederland kijken lijkt het erop dat dit spel zo rond de 50 jaar oud is. Vooral in eind jaren 80 en de hele jaren 90 werd dit spel ontzettend veel gespeeld in Zuid Nederland. Het werd opvallend veel in coffeeshops gespeeld en was het vooral onder cannabis gebruikers erg populair. Het spel is makkelijker om te spelen en de geluksfactor is ook vele malen groter als bij Backgammon. Echter is het spel daardoor wel toegankelijker en heeft het inmiddels ook buiten de coffeeshops erg aan populariteit gewonnen. De meeste mensen in Nederland associëren een Backgammon bord dan ook met het spel Trictrac als met Backgammon. Ik ben zeer benieuwd naar eventuele aanvullingen op de Nederlandse geschiedenis van het spel TricTrac zoals het nu wordt gespeeld. Ook eventuele aanvullingen of varianten op de regels zijn welkom. Deze regels zijn tot stand gekomen met behulp van TricTrac spelers die het spel al zo’n 20 jaar kennen en spelen. De regels variëren maar deze kun je zeker betrouwbaar aanhouden als zijnde redelijk originele regels van Nederlands TricTrac. 2.00 TricTrac Basis Spelregels 2.01 Trictrac benodigdheden Trictrac wordt op een gewoon backgammonbord gespeeld. Het enige verschil met Backgammon is dat er meestal gewoon met de hand wordt gegooid in plaats van met de werpbekers. Om valsspelen of misverstanden tegen te gaan raad ik bij ieder dobbelspel aan werpbekers, indien voorradig, te gebruiken. Verder wordt er gewoon gebruik gemaakt van 15 speelstenen per speler en 2 gewone dobbelstenen per speler. De Cube wordt ook gebruikt maar is niet essentieel en wordt ook anders gebruikt als bij Backgammon. 2.02 Doel van het spel Trictrac Het doel van Trictrac is hetzelfde als van Backgammon. Je moet je speelstenen vanaf het begin naar je thuisveld brengen om ze daar vervolgens uit het spel te halen. De speler die als eerste al zijn speelstenen uit het spel gehaald heeft is de winnaar. 2.03 Beginopstelling Er is geen beginopstelling zoals bij Backgammon. Het speelveld is geheel leeg aan het begin van het spel. De speelstenen moeten worden ingebracht. Ze kunnen vooraf op de bar of aan de zijkant liggen maar ook gewoon voor de speler van het bord af. 2.04 Begin van het spel Door het gooien van de Cube wordt bepaald wie er mag beginnen. Diegene met het hoogste getal wint. Wanneer er een gelijk getal wordt gegooid moet er opnieuw gegooid worden net zolang er een beslissing valt. Wanneer er geen Cube bij het spel zit wordt het bepaald aan de hand van het werpen met één standaard dobbelsteen. 2.05 Het werpen met de dobbelstenen De speler die mag beginnen mag nu al eerste zijn twee dobbelstenen tegelijkertijd werpen. Het verzetten van de stenen gaat over het algemeen hetzelfde als bij Backgammon. Een vijf wordt opgezet op het vijfde punt van het beginvak en een één op het eerste vak van het beginvak. Een groot en belangrijk verschil met Backgammon is dat de worpen bij Trictrac een andere betekenis hebben en dan met name op het gebied van de dubbels. Wanneer je bij Trictrac namelijk een dubbel gooit dan speel je niet als bij Backgammon vier keer het dubbel gegooide getal maar speel je het getal van de dubbel twee keer en het getal wat aan de onderkant van de dobbelsteen staat twee keer. Daarnaast is er nog een speciale dubbel welke Trictrac genoemd wordt en van toepassing is als je de combinatie 1 en 2 gooit. Je mag nu twee keer de 1, twee keer de 2, twee keer de 5 en twee keer de 6 spelen in precies deze volgorde. Hieronder staat een schema weergegeven met alle mogelijke dubbels ,de wijze hoe deze gespeeld dienen te worden en de volgorde die moet worden aangehouden: Dubbel 1 (1,1) Je speelt nu eerst twee keer de 1 en twee keer de 6 Dubbel 2 (2,2) Je speelt nu eerst twee keer de 2 en twee keer de 5 Dubbel 3 (3,3) Je speelt nu eerst twee keer de 3 en twee keer de 4 Dubbel 4 (4,4) Je speelt nu eerst twee keer de 4 en twee keer de 3 Dubbel 5 (5,5) Je speelt nu eerst twee keer de 5 en twee keer de 2 Dubbel 6 (6,6) Je speelt nu eerst twee keer de 6 en twee keer de 1 Trictrac (1,2) Nu eerst twee keer de 1, dan twee keer de 2,dan twee keer de 5 en vervolgens nog twee keer de 6. Wanneer je een dubbel gegooid hebt mag je, in tegenstelling tot Backgammon, nog een keer gooien. Dit mag echter niet als je je beurt niet hebt af kunnen maken. Er is een optionele regel dat wanneer je Trictrac begint pas op mag komen wanneer je een dubbel gooit. Deze regel wordt weleens gehanteerd maar vergroot de geluksfactor aanzienlijk. 2.06 Het verzetten van de speelstenen Het verzetten van de speelstenen is precies hetzelfde als bij Backgammon. Hieronder staan de regels nogmaals gegeven met de uitzonderingen erbij die voor Trictrac van toepassing zijn: 1 Het aantal ogen dat je gooit staat gelijk aan het aantal punten (pips) die je mag vooruitzetten op het speelveld. 2 Je mag alleen maar vooruitzetten, niet achteruit. 3 Je mag je speelsteen alleen vooruit zetten naar een door de dobbelsteen aangegeven punt (pip) indien : a Er op dat bepaalde punt nog geen enkele speelsteen staat. b Er op dat bepaalde punt één of meer speelstenen van jezelf staan. Let op! In tegenstelling tot Backgammon mogen er bij Trictrac maximaal vijf stenen op een punt staan! c Er op dat bepaalde punt slechts één speelsteen van je tegenstander staat (een blot). Je slaat nu je tegenstander zijn steen. Er kunnen nooit 2 verschillende kleuren speelstenen op een punt staan. 4 Je kunt je speelsteen niet verzetten wanneer een punt geblokkeerd is door je tegenstander. Een punt is geblokkeerd wanneer hier 2 of meer stenen op staan. 5 Indien een speler zijn beurt niet af kan maken omdat een bepaalde zet wordt geblokkeerd dan gaat de beurt over naar zijn tegenstander. Bij dubbels mag je normaal gesproken dus nog een keer gooien behalve als je je beurt niet in zijn geheel af kunt maken. 6 Het is te allen tijde verplicht om een beurt, indien mogelijk, in zijn geheel af te maken. 7 Bij Trictrac is er wel een volgorde van de worp die je aan moet houden. Je speelt altijd de laagste zet eerst! 8 Je mag bij TricTrac ook je steen op en neer schuiven en eventueel loslaten. Je moet aangeven als je klaar met je beurt bent. Dan moeten de stenen goed staan. Wanneer je tegenstander vervolgens gooit is je beurt voorbij. Er is een alternatieve regel die zegt dat je de stenen niet meer mag verschuiven wanneer je deze hebt losgelaten. Je kunt hiervoor kiezen maar het spel wordt er een stuk minder ontspannen van en het heeft verder ook geen toegevoegde waarde. 2.07 Het verzetten van de speelstenen binnen de vakken Een ander groot verschil met Backgammon is dat bij Trictrac de vier verschillende vakken van het speelveld invloed hebben op de voortgang van het spel. Ga er in bovenstaand voorbeeld even vanuit dat je met wit speelt. Je speelt van linksboven (vak1) naar linksonder (vak4). Wanneer je begint met spelen moet je eerst al je speelstenen inbrengen voordat je door mag schuiven naar het tweede veld. Wanneer al je speelstenen hebt ingebracht dan mag je speelstenen al wel helemaal doorschuiven naar het derde veld. Je mag echter pas het vierde en laatste veld inschuiven als al je stenen uit het eerste veld verschoven zijn. Ook mag je binnen dit laatste veld je stenen gewoon verschuiven mits dus als je stenen minimaal in vak 2 zijn aanbeland en uit je eerste vak weg zijn. Wanneer je geslagen bent mag je speelstenen die in dat laatste vak staan dus niet verplaatsen. 2.08 Slaan / Geslagen worden Hiervoor gelden dezelfde regels als bij Backgammon. Wanneer er twee of meer stenen op een punt staan is een punt geblokkeerd en kun je niet slaan of geslagen worden. Wanneer je geslagen wordt gaat je speelsteen van het speelveld af en moet je met die steen eerst weer opkomen om verder met het spel te gaan en overige speelstenen te bewegen. 2.09 Opkomen met een geslagen steen Wanneer je opnieuw op moet komen kan dat alleen op vrije punten in je eerste vak. Of op een punt dat maar bezet is door één steen van je tegenstander waardoor je je tegenstander kunt slaan. Ook hierbij dient de volgorde van de worpen te worden aangehouden. Dus eerst de laagste en dan de hoogste. 2.10 Het uithalen van je speelstenen Op dit onderwerp zijn sterk afwijkende regels van toepassing in vergelijking met Backgammon. Pas wanneer je al je stenen in je laatste vak hebt geplaatst dan mag je de speelstenen overeenkomstig je worp uithalen. Wanneer je aan het binnenzetten bent in je laatste vak dan moet je eerst de geslagen steen weer terugbrengen in vak 2 voordat je daar mee verder mag gaan. Wanneer je stenen in het laatste vak staan kunnen ze alleen uitgehaald worden als je het betreffende nummer gooit waarop je speelstenen staan. Het is bij het uithalen essentieel dat je eerst de laagste zet doet en daarna de hoogste. Dit gaat namelijk problemen opleveren met het uithalen en dat is een beetje de eigenschap van Trictrac. Het is overigens niet zo net als bij Backgammon dat wanneer je een 6 gooit terwijl je geen speelsteen meer op je zespunt hebt staan maar wel op je vijfpunt dat je dan die steen toch mag uithalen. Het is zelfs zo dat wanneer je 6-5 gooit en je hebt nog maar één steen op je zespunt staan dat je dan eerst de vijf moet zetten waardoor je steen op je één punt komt te staan. Het gevolg is dat je je beurt niet af kunt maken en perse een één nodig hebt om het spel te winnen. Indien er tijdens dat je aan het uithalen bent een steen van je wordt geslagen staan al je stenen in het laatste vak weer bevroren en dien je eerst je steen in te brengen en naar het tweede vak te lopen. 2.11 De Nabeurt Een leuk onderdeel van Trictrac is de nabeurt. De nabeurt is alleen geldig voor de speler die niet is begonnen. Dus wanneer je tegenstander is begonnen heb jij recht op de nabeurt. De nabeurt is alleen van toepassing als je tegenstander is begonnen en eerder al zijn stenen uit het laatste vak heeft gehaald. Hij heeft dan dus eigenlijk gewonnen. Maar omdat jij de nabeurt hebt mag je met je laatste worp proberen nog binnen te komen. Lukt je dat dan ben jij de winnaar. 2.12 Puntentelling Bij Trictrac win je gewoon het spel wat wordt gespeeld. Er zijn geen verschillende speelvormen zoals bij Backgammon en winnen met Gammons of Backgammons is niet van toepassing. Ook wordt de Cube niet gebruikt om de inzet te verdubbelen.

Het lijkt mij leuk om hier tactieken en ervaringen te delen. Ik zal beginnen met wat slimme tactieken en ervaringen hiermee. Zo hebben we gister een riezend spannend potje gehad. Ik stond vanaf worp 1 voor met tric trac (1-2) gevolgd door een paar dubbels, de 4e worp was helaas ook een dubbel dus die mocht ik niet spelen. Maar ik had dus de kans om mijn tegenstander goed vast te zetten door (zie bovenstaand plaatje) 7,8,9, 17 èn 18 vol te bouwen met minimaal 2 stenen. Dit stond al vol terwijl mijn tegenstander nog niet eens volledig op tafel lag. Helaas voor mij gooide ik TE goed. Het is namelijk wel fijn om hoog te gooien, maar niet als dit betekend dat je jezelf moet vastzetten op 19, 20 of 21. Deze zijn namelijk heel moeilijk om weg te pakken in de laatste fase van het spel. Aangezien mijn tegenstander geen haast maakte met het verplaatsen van 22, 23 en 24 was ik dus genoodzaakt mijn stenen op 19, 20 en 21 te zetten. Maar ik had nog wat kleine kansjes. Ik heb de stenen die in het veld stonden zo breed mogelijk neergezet. Hierdoor stonden er flink wat enkele stenen op een vak die hierdoor geslagen konden worden. Hierdoor had ik wat meer tijd om te wachten tot 22,23 en 24 leeg waren. Dit gebeurde, maar mijn tegenstander had ineens een paar mooie worpen waardoor ik mijn stenen maar met moeite uit het beginvak kon krijgen. Ik stond in de val en tegen de tijd dat ik weer kon lopen waren al veel van zijn stenen in het, voor hem, laatste veld. Uiteindelijk is het tijdens het uitgooien (het weer verwijderen van je stenen van het bord) onmogelijk spannend geworden. Ik stond heel erg achter, maar het lukte mijn tegenstander maar niet om een 2 te gooien. Hierdoor kon ik flink inlopen, maar je raad het al. Op het moment dat ik net weer hoop kreeg valt die twee. Helaas verloren. Het is dus zaak dat je snel begint, hierna wacht tot er ruimte is om je stenen neer te zetten in het eindvak, zo lang mogelijk wacht met het weghalen van je stenen die op 7,8,9 liggen, je laat slaan als het te hard gaat, je de tegenstander slaat als hij te hard gaat, je je tegenstander in de val probeert te krijgen. Zou trouwens iemand kunnen berekenen wat de ideale uitgangspositie is in het laatste veld. Het is in ieder geval voordeliger om stenen op 1, 2, 3 te krijgen en het zou funest zijn om stenen op 6 te hebben. Dit omdat je altijd eerst de laagste worp moet zetten. Heb je dus nog een steen op 6 staan is deze alleen uit te gooien met dubbel 6. 5-6 bijvoorbeeld zou niet kunnen omdat je geen 5 kan zetten.

[Reptile209]

Ik ken(de) alleen de regels van Backgammon, maar TT klinkt ook wel geinig! Zijn er (goede) softwareversies van?

Voor backgammon vind ik GNU Backgammon een hele sterke. De UI is niet altijd even lekker doordacht, maar hij speelt erg sterk!

[HenkEisDS]

Nee helaas niet. Er zijn wel veel tric trac spellen te vinden online, maar die hebben andere regels. Dat werkt met punten enzo, terwijl deze tric trac alleen gaat om het winnen of verliezen. Bij jijbent.nl kun je een versie van tric trac spelen, maar dat is volgens mij de verkeerde versie. Nog niet gespeeld.

Ik heb GNU Backgammon gespeeld, maar dat is toch niet mijn spel ben ik bang.