Een alternatieve benadering van het menselijke denken

[Verwijderd]

In het kader van een discussie die ik enige jaren geleden had kwam bij mij het volgende op.

Natuurlijke systemen lijken in de praktijk een steeds grotere mate van complexiteit na te streven. Ecosystemen worden in de loop van de evolutie steeds ingewikkelder. De soortenrijkdom op Aarde neemt normaal gesproken dan ook toe, en nieuwe groepen van organismen ontwikkelen zich vaak zonder dat het al bestaande ecosysteem volledig wordt vervangen.
Een gevaar is hier altijd dat een systeem te complex wordt en daardoor instort. Een voorbeeld hiervan is de alternatieve theorie over het uitsterven van de dinosauriers die ooit is geopperd door Robert Bakker.

Ik kwam op de gedachte dat ditzelfde fenomeen ook geldt voor het menselijke denken. Het komt mij voor, hoewel hard bewijs nog ontbreekt, dat de evolutie ook hier de grenzen van het mogelijke probeert op te zoeken.
In de wereld om ons heen komen we lineaire denkers tegen, maar ook chaoten. Het lijkt erop dat in de wereld beide benaderingen en alle mogelijke tussenvormen noodzakelijk zijn. Een wereld vol met Einstein's en Leonardo da Vinci's zou waarschijnlijk in wanorde ten onder gaan maar zonder deze uitzonderlijke mensen lijkt het erop dat de menselijke technologische en culturele evolutie tot stilstand zou komen. De evolutie produceert nog altijd beide uitersten. Als een van beide overbodig zou zijn dan zou die "tak" allang uitgestorven zijn.

Kort geleden kwam stuitte ik toevallig op een discussieforum over het fenomeen ADHD. Het blijkt dat dit fenomeen, dat vaak in zijn ernst sterk onderschat wordt, wel degelijk duidelijk aanwijsbare fysiologische oorzaken heeft en in vele verschillende vormen bestaat. Er bestaan ook varianten die niet gepaard gaan met hyperactiviteit. Een persoon met ADHD in enige vorm heeft doorgaans grotere moeite zich te bepalen tot een enkele gedachtengang dan de meeste andere mensen. Eigenlijk verloopt het denkproces dus chaotischer dan bij de mensen in de omgeving.

Mensen die gediagnosticeerd worden(of hun leven lang er zonder het te weten mee rondlopen) met een van de vormen van ADHD kunnen hiervan in mindere of meerdere mate binnen de huidige lineair georienteerde maatschappij grote hinder van ondervinden. Anderzijds kunnen sommigen van hen zich als grote wetenschappers, kunstenaar of artiesten ontpoppen.

Ik vraag mij nu af hoe de chaostheorie en het denken over complexiteit zich verhoudt tot het menselijke denken.
Is de natuur inderdaad met ons aan het experimenteren om een optimum te bereiken?
Wat zou de einduitkomst van deze ontwikkeling zijn?
Is er misschien een optimale bandbreedte tussen lineair en chaotisch denken?
Is de wereld van vandaag inderdaad zo lineair ingesteld?

[CyBeRSPiN]

Verwijderd schreef op maandag 07 juli 2008 @ 21:54:
Ecosystemen worden in de loop van de evolutie steeds ingewikkelder.

Waar baseer je dat op? Dat jij ecosystemen ingewikkelder vindt (en met welke ecosystemen vergelijk je?) wil niet zeggen dat ecosystemen ingewikkelder zijn?

Ik vraag mij nu af hoe de chaostheorie en het denken over complexiteit zich verhoudt tot het menselijke denken.

De mens heeft de chaostheorie bedacht

Is de natuur inderdaad met ons aan het experimenteren om een optimum te bereiken?

De "natuur" heeft geen plan, het "is", je zou eerder kunnen zeggen dat de soorten zich continu aanpassen aan de veranderende natuur.

Wat zou de einduitkomst van deze ontwikkeling zijn?

Die is er niet, tenzij de complete omgeving niet verandert (dan ontstaat er wellicht een optimum), of als de omgeving kapot gaat (sowieso over x miljard jaar als de zon op is).

Is de wereld van vandaag inderdaad zo lineair ingesteld?

Wat is "de wereld", je bedoelt de Westerse maatschappij denk ik? De bosjesmannen in Afrika denken er iig heel anders over, net als onopgeleide en/of strenggelovige mensen, het hangt maar net van je wereldbeeld af.

[MicroWhale]

Met een zo breed mogelijk scala aan mogelijkheden dekt de natuur zich in tegen uitsterven. Je weet nooit wat de toekomst brengt. De grote biodiversiteit zorgt er voor dat er altijd wel iets of iemand is die het overleeft.

De vraag die ik interessanter vind is: Hoe doet de natuur dit? (zoals de verhouding man-vrouw op 49-51% houden)

[Verwijderd]

CyBeRSPiN schreef op maandag 07 juli 2008 @ 23:22[/message]:[/b]

Waar baseer je dat op? Dat jij ecosystemen ingewikkelder vindt (en met welke ecosystemen vergelijk je?) wil niet zeggen dat ecosystemen ingewikkelder zijn?

De loop van de evolutie laat hierin toch een duidelijke ontwikkeling zien. Iedere ecologische niche die door de evolutie wordt opgevuld heeft het in zich weer te leiden tot het ontstaan van weer nieuwe (sub)niches die weer ruimte bieden voor nieuwe levensvormen.

De mens heeft de chaostheorie bedacht

De chaostheorie is een representatie van de werkelijkheid zoals de mens die momenteel met zijn huidige kennis interpreteert. Dat die representatie door de mens is bedacht houdt niet in dat de werkelijkheid zelf hier los van staat of dat de representatie geen werkbare beschrijving van die werkelijkheid is.

De "natuur" heeft geen plan, het "is", je zou eerder kunnen zeggen dat de soorten zich continu aanpassen aan de veranderende natuur.

Inderdaad heeft de natuur geen plan in de zin van doeloorzakelijkheid. Echter, de combinatie van toevallige genetische mutatie en natuurlijke selectie geven wel degelijk een richting aan het veranderingsproces. Je hebt wel gelijk dat dit een plan noemen een antropocentrische misvatting is.

Die is er niet, tenzij de complete omgeving niet verandert (dan ontstaat er wellicht een optimum), of als de omgeving kapot gaat (sowieso over x miljard jaar als de zon op is).

De deelnemers aan het ecologische systeem zelf zullen, zolang nog geen optimum is bereikt, door hun eigen evolutie het ecosysteem weer doen veranderen. Een optimum zal zelfs binnen een systeem waar de externe factoren nooit veranderen daarom nooit worden bereikt. Waar ik op doel is dat door een hogere mate van complexiteit mogelijk emergente eigenschappen naar voren kunnen komen.

Wat is "de wereld", je bedoelt de Westerse maatschappij denk ik? De bosjesmannen in Afrika denken er iig heel anders over, net als onopgeleide en/of strenggelovige mensen, het hangt maar net van je wereldbeeld af.

Als ik doel op de "lineaire" wereld dan refereer ik inderdaad aan de moderne westerse wereld. Ik wil er wel voor waken hier geen ethnocentrische elementen in de discussie in te brengen. Het ontstaan van de westerse maatschappij is te danken aan mechanismen die momenteel ook in landen en culturen zoals in China en India en op vele andere plaatsen werkzaam zijn en ook daar tot een vergelijkbare basisstructuur van de maatschappij kunnen leiden.

Je opmerking dat de bosjesmannen hierover heel anders zullen denken raakt precies aan een van de andere punten die ik wil maken maar in mijn openingspost nog niet naar voren had gebracht. De cultuur van de bosjesmannen is er primair een van jagers en verzamelaars. Dat is een ander type cultuur dan de landbouwcultuur die momenteel wereldwijd de dominante verschijningsvorm is. Het komt mij voor, hoewel ik denk dat daar nog geen ondersteunend onderzoek over is, dat de landbouwcultuur van nature om een wat meer lineair gerichte denkwijze vraagt dan de jager- verzamelaarscultuur

[MicroWhale]

Verwijderd schreef op maandag 07 juli 2008 @ 21:54:
[..]
Ik vraag mij nu af hoe de chaostheorie en het denken over complexiteit zich verhoudt tot het menselijke denken.

het menselijke denken is ook "natuur", dus het is aan dezelfde regels onderhevig als de natuur heeft. Dat wij daar allerlei concepten, begrippen, theorieën en aannames over hebben staat daar los van.

Is de natuur inderdaad met ons aan het experimenteren om een optimum te bereiken?

Ja (zie bovenstaande post), mits met "optimum" het bereiken van een zo groot mogelijke biodiversiteit.

Wat zou de einduitkomst van deze ontwikkeling zijn?

Geen idee. Het voorlopige resultaat is dat wij nu hier zijn.

Is er misschien een optimale bandbreedte tussen lineair en chaotisch denken?

??? .... voor welk doel? de optimale bandbreedte om ....*wat*.... te bereiken?
Pratend in termen als conservatief-progressief denk ik dat er wel een bepaald evenwicht nodig is... hier kom je weer uit op het natuurlijk evenwicht dat nodig is voor een soort om te kunnen overleven. Al is dit lang niet alleen afhankelijk van deze twee aspecten, er zal wel een bepaalde bandbreedte bestaan waarbinnen een groep zich het beste ontwikkeld.

Is de wereld van vandaag inderdaad zo lineair ingesteld?

Wij, als samenleving, zijn op dit moment enorm lineair ingesteld. Veel van ons zullen zich, bij veranderende omstandigheden (grote natuurram), geen raad weten met deze veranderingen. Het overlevingsinstinct is er wel, maar de kennis/ervaring hoe hier op te handelen is weg. Er wordt ook geen rekening mee gehouden.

[Verwijderd]

MrWilliams schreef op dinsdag 08 juli 2008 @ 11:37:
[...]


Wij, als samenleving, zijn op dit moment enorm lineair ingesteld. Veel van ons zullen zich, bij veranderende omstandigheden (grote natuurram), geen raad weten met deze veranderingen. Het overlevingsinstinct is er wel, maar de kennis/ervaring hoe hier op te handelen is weg. Er wordt ook geen rekening mee gehouden.

Ikzelf ben van mening dat de wereld nu inderdaad te lineair is. Dat heeft gevolgen voor de ontwikkeling van de wetenschap, de cultuur en het denken. Verstarde ecosystemen(en de menselijke maatschappij is daarvan in wezen ook een voorbeeld) lopen gevaar om door de omstandigheden te worden ingehaald.
Ik denk dat we zijn afgedwaald van het optimum, tenminste binnen het raamwerk van de traditionele maatschappelijke structuren.
Misschien geven de nieuwe media zoals het internet(waar dit forum een deel van is) een nieuwe ontwikkelingsmogelijkheid voor vrije gedachten waarvoor binnen de maatschappijstructuur als geheel tegenwoordig minder ruimte lijkt te bestaan.

Om een voorbeeld uit mijn eigen ervaring te gebruiken. Ooit (20 jaar geleden) was ik getuige van een discussie tussen twee klasgenoten van mij die binnen de wiskundeles het met elkaar aan de stok hadden over de relativiteitstheorie. Tot mijn verbazing was de enige reactie van de wiskundeleraar, een fantasieloze droogkloot van het zuiverste water, dat ze maar beter eerst de sommetjes konden maken.
Terwijl de man in theorie waarschijnlijk daarmee wel gelijk had toonde zijn opmerking wel een totaal onbegrip voor het verschijnsel creativiteit. Dit onbegrip kom ik helaas nog altijd iedere dag opnieuw tegen onder het motto "doe jij maar gewoon, dan doen wij wel weer gek genoeg"
Ik ben dus bang dat nog altijd bij hele generaties scholieren de creativiteit wordt doodgemaakt. Ook binnen de wereld van de godsdienst en de politiek zie ik een toenemende tendens naar conservatisme, en daarmee tegenzin tegen verandering.

[MicroWhale]

Ik denk dat je het begrip creativiteit in je post hierboven niet helemaal zuiver hebt. De leraar wilde zich wellicht niet in de discussie mengen omdat (een van) beide standpunten niet correct waren. Stelde daarom voor om sommetjes te gaan maken, zodat bij de leerlingen het inzicht onstond dat ze het niet bij het goede eind hadden.

Een zeer interessant boek over creativiteit en wat daar aan ten grondslag ligt, kun je vinden in "Creativiteit" van Mihaly Csikszentmihalyi. Deze man heeft onderzocht wat vooraanstaande wetenschappers (waaronder nobelprijswinnaars) doen en hoe zij tot hun "creatieve" oplossingen komen. Hieruit blijkt dat het voor het grootste deel bestaat uit hard werken, onderzoeken en bewijzen. (veel sommetjes maken dus )

Om het verband te leggen met je leraar: Het goed onderlegd kunnen onderbouwen van argumenten en leggen van verbanden werpt meer vruchten af dan het als beginner over materie praten waar je weinig studie aan gewijd hebt.


Wat ik eerder zie is dat mensen ontmoedigd raken. Ze barsten van de energie, motivatie en ideeën, maar er zijn al zoveel onderzoeken gedaan dat er:
1. veel moet worden ingelezen,
2. betrekkelijk weinig over blijft om creatief in te worden.

Negentien van twintig van mijn ideeën zijn na het opzoeken op internet al door anderen uitgevonden, uitgemolken of afgeschoten. Op zich vrij ontmoedigend en beperkend... Je begint je af te vragen of je nog wel "buiten de bestaande kaders" kàn denken, puur omdat de grenzen van de bestaande kaders zo enorm ver liggen.

[ Voor 22% gewijzigd door MicroWhale op 08-07-2008 12:54 ]

[Verwijderd]

De leraar in kwestie had de gehele discussie helemaal niet gevolgd dus kende ook geen standpunten. Het voorbeeld heb ik alleen aangehaald om de starheid van het onderwijssysteem te Ilustreren.

Over creativiteit:
Nu even geen bronnen paraat, maar het schijnt dat een van de grote wetenschappers(Edison?) ooit heeft gezegd dat uitvinden 5% inspiratie is en 95% transpiratie.
Dat gezegd hebbend denk ik dat die 95% transpiratie volstrekt overbodig zouden zijn zonder de 5% inspiratie.

Ik kan het er mee eens zijn dat een heleboel gedachten inmiddels al eens eerder gedacht zijn, maar vergeet daarbij niet dat vrijwel alle grote uitvindingen en omwentelingen door plotselinge vlagen van creativiteit tot stand zijn gekomen. Daarna volgt natuurlijk de lange en moeilijke uitwerking.

[MicroWhale]

Verwijderd schreef op dinsdag 08 juli 2008 @ 22:01:
[..]
Dat gezegd hebbend denk ik dat die 95% transpiratie volstrekt overbodig zouden zijn zonder de 5% inspiratie.
[..]

De 5% is het bedenken van een mogelijk pad naar een mogelijke oplossing. De 95% is het uizoeken of het klopt.