Pragmatiek en waarheidssystemen

[JHS]

In dit topic zou ik graag een betoog willen houden voor het adopteren voor een pragmatische filosofische houding ten aanzien van het kiezen van een algemeen geldend waarheidssysteem. Natuurlijk is het zo dat veel grotere geesten dan die van mijzelf of van degenen die hier rondlopen hier beter over nagedacht zullen hebben, en daarom ben ik vooral ook benieuwd naar verwijzingen naar de filosofische achtergrond achter deze zaken. Ik moet namelijk toegeven dat mijn kennis op dat vlak tekortschiet. Desalniettemin zal ik een poging doen om mijn overtuiging uiteen te zetten.

Ik zou mijn betoog willen beginnen met de kinderlijke notie dat we niet zeker kunnen weten dat er überhaupt iets buiten onszelf en onze gewaarwordingen bestaat. Dit is dan ook een veelvuldig gebruikt argument in de rationalistische hoek. Omdat we onze gewaarwordingen niet kunnen vertrouwen zouden we zoveel mogelijk a priori kennis moeten vergaren, en op basis daarvan uitgaan van een bepaalde werkelijkheid en/of deze opnieuw proberen in te lichten.

Je zou echter nog verder kunnen gaan met de 'onzekerheidsnotie' door te stellen dat je niet zeker kan weten of zinnen en logica enige waarheidsbasis hebben. Met deze fatalistische¹ houding komen we echter niet ver. Als we slechts kunnen aannemen dat je zelf bestaat, dat jouw gewaarwordingen bestaan maar dat deze mogelijk onjuist zijn, en dat je specifieke gewaarwordingen in de vorm van gedachten hebt die een logica schijnen te hebben maar waarvan je dat niet zeker weet, valt geen enkele uitspraak te doen over de werkelijkheid of over denksystemen of over wenselijk handelen.

Derhalve lijkt het wijs om over tenminste één der delen een aanname te doen, namelijk over de betrouwbaarheid van onze ogenschijnlijke logica en redenaarvaardigheden, en/of over de betrouwbaarheid van onze waarnemeningen.

Stel nu dat we de rationalistische versie kiezen en slechts uitgaan van de betrouwbaarheid van onze redenaarvaardigheden, en onze waarnemingen beschouwen als een slechte spiegel of metaforen van de werkelijkheid. We zouden dan zoals gezegd kunnen pogen een denkstelsel op te bouwen over de werkelijkheid en over de gewenste inrichting ervan.

Een eerste probleem met deze instelling is volgens mij echter dat zonder toetsing aan de werkelijkheid van geen enkel denksysteem het waarheidsgehalte kan worden bepaald. Je zou op basis van intuïtie² een aanname kunnen doen, die mij voor elk denksysteem noodzakelijk lijkt, maar deze hoort niet per sé te stroken met de realiteit.

Een tweede probleem is dat er op basis van andere intuïtieve aannames of mogelijke andere denkmethoden er een verschillend resultaat bereikt kan worden, terwijl dezelfde logica die we net hebben aangenomen zou dicteren dat twee tegengestelde zaken niet mogelijk zouden moeten zijn³. Mochten we een ander logisch systeem aannemen waarin dat wel kan wordt de waarde van die logica erg betrekkelijk, aangezien er daardoor over een vraag of zaak geen eenduidige uitspraak kan worden gedaan.

Een derde probleem is dat rationalisme vaak tot altijd leidt naar een zoektocht voor een bepaalde fundamentele waarheid, terwijl in de eerste stap - het aannemen van de betrouwbaarheid van onze redeervaardigheden - al een aanname is gedaan die mogelijk onjuist kan blijken.

Een vierde probleem is de notie dat zelfs als er een volledig coherent waarheidssysteem is opgebouwd er met dit systeem nog steeds geen uitspraken over de werkelijkheid kunnen worden gedaan - die zou ons namelijk onbekend zijn. Zelfs met een grote reeks a priori 'waarheden' kunnen we nog geen uitspraken doen over gewenste aanpassingen van de wereld om ons heen, aangezien we die wereld niet kennen.

Derhalve lijkt het me beter om uit te gaan van in ieder geval een redelijke betrouwbaarheid van onze waarnemingen. Op deze manier kunnen waarheidssystemen en andere uitspraken ergens aan getoetst worden, en bovendien wordt er dan inherent vanuit gegaan dat deze uitspraken en uitspraken over de werkelijkheid en een wenselijke inrichting ervan daadwerkelijk een relatie met en effect op die werkelijkheid hebben.

Overigens moet naast de betrouwbaarheid van de waarnemingen toch ook in enige mate de betrouwbaarheid van onze redeneervaardigheden worden aangenomen, aangezien anders logische toetsing van waarheidssystemen en uitspraken ook onmogelijk is. Dat wil echter niet zeggen dat daar de focus zou moeten liggen. Uit de hierboven gegeven argumenten, met name het 'toetsing idee', blijkt namelijk volgens mij dat we primair werkelijkheidsgecentreerd te werk zouden moeten gaan.

Uit bovenstaande blijkt dat ik voor de meest fundamentele of constitutionele aannames die gedaan moeten worden, namelijk ten aanzien van de betrouwbaarheid van waarnemingen en redenaarvaardigheden, uitga van een consequentialistische houding. Op andere merites dan dat kan ik namelijk geen keuze maken. Ik moet trouwens toegeven dat ik nog een aanname doe die ik tot noch toe niet verteld heb. Ik accepteer de fatalistische houding niet omdat dat mij een vreselijke wereld lijkt om in te leven, en bovendien één waarmee je niets opschiet. Ook dit is natuurlijk een consequentialistische visie, maar één die volgens mij onontkoombaar is.

Deze consequentialistische visie en de hierboven gegeven argumentatie leidt volgens mij naar een pragmatische visie op waarheidssystemen met de volgende eigenschappen: We kunnen geen fundamentele waarheid kennen aangezien aan alles wat we doen al minstens één fundamentele aanname is gedaan; Waarheidssystemen dienen realiteitsgecentreerd te zijn, aangezien toetsing anders onmogelijk is.

Zoals in het begin aangegeven ben ik vooral benieuwd naar de filosofische achtergrond van dit alles, maar argumenten voor en tegen de hierboven geschetste overtuigen - al dan niet op basis van hetgeen filosofen hebben gezegd - zijn natuurlijk ook zeer welkom.

---

[1] Volgens mij is dit niet de juiste term voor hetgeen ik bedoel. Ik moest eerst denken aan sofisme, maar volgens de Van Dale zou dit duiden op een drogreden. Daarnaast moest ik denken aan een filosoof uit de oudheid die verdedigde dat er niets was buiten hemzelf, maar van hem ben ik de naam vergeten.

[2] Dit heeft zover ik weet verschillende namen binnen de filosofie gehad. Aangezien het volgens mij gaat om een niet-objectieve aanname, voor zover een aanname dat al kan zijn, is deze term denk ik het beste. Overigens ben ik naarstig op zoek naar een goed voorbeeld voor dit argument, aangezien het me daaraan ontbreekt.

[3] Ook hiervoor ontbreekt mij een goed voorbeeld.

[Verwijderd]

Ik weet niet of ik jouw tekst met mijn bewoording hieronder enigszins in de richting zal plaatsen waar jij reacties over wilt zien, maar toch even een poging. Waar je denk ik een filosofisch beeld van wilt hebben is de simpele vraag "wat is de waarheid?" maar dan aanvullend met de vraag "en hoe kom ik daar?". Het meest makkelijke antwoord op de eerste vraag is "hetgeen wat reeds heeft plaatsgevonden". Volgens de logica klopt dit: geschiedenis is waar. Theoretisch zouden aannames genomen kunnen worden op deze waarheid of zoals velen het noemen "geleerd hebben van". Maar hoewel geschiedenis een vorm van waarheid is zitten wij hier wel met het probleem dat geschiedenis feitelijk helemaal niet bekend is: we hebben aangenomen dat iets zo is. Voorbeeld: Iemand leert mij dat in Rijswijk de eerste waterleiding in 1898 is geplaatst. Ik moet dit aannemen (of even Googlen en dat aannemen). Ik heb echter geen aantoonbaar bewijs dus neem aan dat betreffend persoon mij de waarheid sprak. Misschien iets fictiever: ik meld dat ik gisteren ben aangereden door een blauwe auto. Prima maar de persoon tegenover mij zou waarschijnlijk niet vragen "bent u kleurenblind?" (Tenzij het de automobilist is natuurlijk). Het gevolg van dit alles is dat waarheid geen waarheid hoeft te zijn dus aannames gebaseerd kunnen zijn op deze onjuistheden. Hiermee beschrijf ik feitelijk hetgeen jij reeds hebt aangegeven : "Een derde probleem is dat rationalisme vaak tot altijd leidt naar een zoektocht voor een bepaalde fundamentele waarheid, terwijl in de eerste stap - het aannemen van de betrouwbaarheid van onze redeervaardigheden - al een aanname is gedaan die mogelijk onjuist kan blijken. ". Een aanname kan grote gevolgen hebben: onlangs ben ik onterecht aangehouden door drie agenten. Zij hadden aangenomen dat verkeersborden een andere betekenis hebben dan dat wij Nederlanders eigenlijk hebben geleerd. Die aanname werd versterkt door het - door mij aangeven - van het niet met de auto over een voetpad in een park te mogen rijden. Je zou dus zeggen "deze jongen moet gaan dokken". Niets is minder waar: door de in dit geval onjuiste aanname van heren agenten hebben zij zich moeten verweren. Ik ben het met je eens dat waarheidssystemen realiteitsgecentreerd moeten zijn (iets anders is feitelijk niet mogelijk) maar toch zou ook dat niet altijd terecht zijn, immers hoe kom je bij de waarheid. Ik zie een waarheidssysteem dan ook als iets waarvoor een aanname is gedaan én waarvoor logica noodzakelijk is om er te komen. Aannames doen we op basis van de verkregen kennis en inlevingsvermogen, logica krijgen we door de bekijken welk resultaat we zouden krijgen. Vervolgens zijn we terug bij af: het resultaat is niet wat we verwacht hadden dus met de verkregen kennis doen we een nieuwe aanname. Een leercurve waar velen maar niet vanaf komen; de vraag "hoe kom ik daar?" blijft onopgelost. Ik maak dit feitelijk dagelijks van dichtbij mee: men neemt aan dat een computerprogramma gebruikersvriendelijk is als het er mooi uit ziet; een prima resultaat. De realiteit wil echter dat deze vriendelijkheid leidt tot het vervuiling dan wel vernietiging van een database. Dit alles brengt mij weer op logica. Hoe kan het probleem aangepakt en opgelost worden. Een dagelijkse bezigheid waarmee ik mijn kost verdien terwijl velen rondom mij inderdaad een fatalistische houding aannemen. Dit maakt mij feitelijk arrogant: gelijkheid is steeds opnieuw bewezen maar men leert hier helaas niet van. Want is mijn gelijkheid waar? Dat is pas aantoonbaar door het visualiseren daarvan. Een bezigheid waar ik mij graag aan waag. Filosofisch gezien zou ik bij een waarheidssysteem verwachten: "heeft het zin?". Ach, als je het goed bekijkt leef ik dankzij logica dus dankzij het waarheidssysteem. Ik verdien er immers mijn kost mee.

[Verwijderd]

Stel nu dat we de rationalistische versie kiezen en slechts uitgaan van de betrouwbaarheid van onze redenaarvaardigheden, en onze waarnemingen beschouwen als een slechte spiegel of metaforen van de werkelijkheid. We zouden dan zoals gezegd kunnen pogen een denkstelsel op te bouwen over de werkelijkheid en over de gewenste inrichting ervan.

Een eerste probleem met deze instelling is volgens mij echter dat zonder toetsing aan de werkelijkheid van geen enkel denksysteem het waarheidsgehalte kan worden bepaald.

Dat hoeft niet perse een probleem te zijn binnen dit raamwerk van aannames. Feitelijk is het precies dit probleem waar de wetenschap zich mee bezig houdt. Hoe construeer je een correct model/beschrijving gebaseerd op imperfecte data / hoe toets je een model door middel van imperfecte waarnemingen? Zolang er nog maar enige informatie in de waarnemingen besloten ligt, en het lijkt me niet dat je wil argumenteren dat waarnemingen en werkelijkheid volledig ongecorreleerd zijn (want dan zou voorspellen van de uitkomst van een waarneming in alle gevallen onmogelijk zijn, en dat is niet zo), lukt dat met een bepaalbare waarschijnlijkheid. Om die reden zijn intuitieve aannames binnen dit raamwerk van aannames ook niet nodig: waarom intuitie gebruiken als je de validiteit van statistiek en logica niet betwist?

Een derde probleem is dat rationalisme vaak tot altijd leidt naar een zoektocht voor een bepaalde fundamentele waarheid, terwijl in de eerste stap - het aannemen van de betrouwbaarheid van onze redeervaardigheden - al een aanname is gedaan die mogelijk onjuist kan blijken.

Grijp je nu niet toch terug op de beginhypothese die je al eerder afwees, namelijk dat zowel waarnemingen als logica niet valide zijn?

Een vierde probleem is de notie dat zelfs als er een volledig coherent waarheidssysteem is opgebouwd er met dit systeem nog steeds geen uitspraken over de werkelijkheid kunnen worden gedaan - die zou ons namelijk onbekend zijn. Zelfs met een grote reeks a priori 'waarheden' kunnen we nog geen uitspraken doen over gewenste aanpassingen van de wereld om ons heen, aangezien we die wereld niet kennen.

Alleen in het geval het waarheidssysteem helemaal niet getoetst zou kunnen worden door zelfs de meest imperfecte waarnemingen. Maar dan is de theorie noodzakelijkerwijs volkomen ongeschikt als beschrijving van de waarheid, aangezien zijn inverse of elke andere theorie op hetzelfde gebied dan even valide is.

Derhalve lijkt het me beter om uit te gaan van in ieder geval een redelijke betrouwbaarheid van onze waarnemingen. Op deze manier kunnen waarheidssystemen en andere uitspraken ergens aan getoetst worden, en bovendien wordt er dan inherent vanuit gegaan dat deze uitspraken en uitspraken over de werkelijkheid en een wenselijke inrichting ervan daadwerkelijk een relatie met en effect op die werkelijkheid hebben.

Overigens moet naast de betrouwbaarheid van de waarnemingen toch ook in enige mate de betrouwbaarheid van onze redeneervaardigheden worden aangenomen, aangezien anders logische toetsing van waarheidssystemen en uitspraken ook onmogelijk is. Dat wil echter niet zeggen dat daar de focus zou moeten liggen. Uit de hierboven gegeven argumenten, met name het 'toetsing idee', blijkt namelijk volgens mij dat we primair werkelijkheidsgecentreerd te werk zouden moeten gaan.

Wat stel je je daarbij voor? Een waarneming is niet meer dan een waarneming. Er kan niet geargumenteerd worden over een waarneming: eenmaal gedaan is gedaan, aan de uitkomst verandert niets meer. Alles wat verder gaat op die waarneming, zelfs discussies over de betrouwbaarheid van de waarneming, is een discussie aan de hand van modellen en theorieen.

Deze consequentialistische visie en de hierboven gegeven argumentatie leidt volgens mij naar een pragmatische visie op waarheidssystemen met de volgende eigenschappen: We kunnen geen fundamentele waarheid kennen aangezien aan alles wat we doen al minstens één fundamentele aanname is gedaan; Waarheidssystemen dienen realiteitsgecentreerd te zijn, aangezien toetsing anders onmogelijk is.

Wat is een niet realiteitsgecentreerd waarheidsysteem?

[Verwijderd]

De enige waarheid is voor mij is dat mensen met elkaar in discussie gaan met een open mind, zich openstellen voor nieuwe ideeen, en eerlijk zijn naar zichzelf en elkaar. En vanuit die basis nieuwe percepties ontdekken.

Voor mij is dat het dichtste in de buurt van waarheid.

[JHS]

Verwijderd schreef op donderdag 09 augustus 2007 @ 16:48:

Het leest een stuk prettiger als je in je post wat enters plaatst zodat het niet één lange lap tekst is om doorheen te komen .

(...) Waar je denk ik een filosofisch beeld van wilt hebben is de simpele vraag "wat is de waarheid?" maar dan aanvullend met de vraag "en hoe kom ik daar?". Het meest makkelijke antwoord op de eerste vraag is "hetgeen wat reeds heeft plaatsgevonden". Volgens de logica klopt dit: geschiedenis is waar. (...) Maar hoewel geschiedenis een vorm van waarheid is zitten wij hier wel met het probleem dat geschiedenis feitelijk helemaal niet bekend is: (...)

Ik tracht in beginsel nog een laag daaronder te zitten. Om 'geschiedenis' als waarheid aan te nemen dien je al te accepteren dat je gewaarwordingen een relatie met de realiteit hebben. Dát is een van de fundamentele (constitutionele) aannames waar ik het over heb. Dat je in het meer dagelijkse leven ook moet aannemen dat de overgeleverde geschiedenis een waarheidsgehalte heeft klopt, het is echter niet hetgeen waar ik op doel.

(...) Ik zie een waarheidssysteem dan ook als iets waarvoor een aanname is gedaan én waarvoor logica noodzakelijk is om er te komen. Aannames doen we op basis van de verkregen kennis en inlevingsvermogen, logica krijgen we door de bekijken welk resultaat we zouden krijgen. Vervolgens zijn we terug bij af: het resultaat is niet wat we verwacht hadden dus met de verkregen kennis doen we een nieuwe aanname. (...)

Wat je volgens mij beschrijft is het courante wetenschappelijke waarheidsstelsel. Hetgeen ik hierboven tracht te beschrijven speelt zich volgens mij echter op een fundamenteler niveau af - alhoewel de door mij daarin gemaakte keuze op zich inderdaad wel leidt tot het door jou beschreven model.

Filosofisch gezien zou ik bij een waarheidssysteem verwachten: "heeft het zin?". (...)

Dat is dus één optie, en een utulistische. Andere filosofen denken juist dat je de ultieme consequentie van de 'onzekerheidsnotie' die ik hierboven beschrijf zou moeten trekken, en dus zou moeten accepteren dat we niets weten.

Verwijderd schreef op donderdag 09 augustus 2007 @ 21:45:
[...] Dat hoeft niet perse een probleem te zijn binnen dit raamwerk van aannames.

Juist wel. Rationalistische filosofen denken, zover ik weet, dat je een redegecentreerd denksysteem op moet bouwen waaruit alles zijn oorsprong heeft in ideeën die intuïtief waar zijn of een andere manier aangenomen kunnen of moeten worden. Het bekendste voorbeeld hiervan is Plato met zijn ideeënwereld en de allegorie van de grot.

Het níet toetsen aan de werkelijkheid is dus inherent aan het rationalisme. Ik probeer te onderbouwen waarom je niet op basis van intuïtie of andere zaken kennis of ideeën kan aannemen, maar dat er eerst een toetsing aan de werkelijkheid moet plaatsvinden om een waarheidsstelsel of zaken binnen dat waarheidsstelsel aan te kunnen nemen.

(...) Zolang er nog maar enige informatie in de waarnemingen besloten ligt, en het lijkt me niet dat je wil argumenteren dat waarnemingen en werkelijkheid volledig ongecorreleerd zijn (want dan zou voorspellen van de uitkomst van een waarneming in alle gevallen onmogelijk zijn, en dat is niet zo),

De kern van mijn these, of één van mijn constitutionele aannames, is inderdaad dat waarnemingen een redelijke correlatie met de realiteit hebben. Juist dát ik dat wil aannemen heb ik hierboven trachten te onderbouwen.

(...) Om die reden zijn intuitieve aannames binnen dit raamwerk van aannames ook niet nodig: waarom intuitie gebruiken als je de validiteit van statistiek en logica niet betwist?

Maar daarvoor moet je dus eerst aannemen dat zowel je waarnemingen als je logica een redelijk waarheidsgehalte hebben.

[...] Grijp je nu niet toch terug op de beginhypothese die je al eerder afwees, namelijk dat zowel waarnemingen als logica niet valide zijn?

Nee, ik heb die hypothese nooit afgewezen. Ik stel dat dat een mogelijkheid is, en dat je op basis van de onzekerheidsnotie nooit bevestigd kan krijgen dat ze wél valide zijn. Dat we ze desondanks moeten accepteren, en ons daar bewust van moeten zijn, is juist mijn betoog welke leidt tot de pragmatische en consequentialistische visie.

[...] Alleen in het geval het waarheidssysteem helemaal niet getoetst zou kunnen worden door zelfs de meest imperfecte waarnemingen [cursief JHS]. Maar dan is de theorie noodzakelijkerwijs volkomen ongeschikt als beschrijving van de waarheid, aangezien zijn inverse of elke andere theorie op hetzelfde gebied dan even valide is.

Exact mijn punt, met name het gecursiveerde deel. Als je een redegecentreerd waarheidssysteem opbouwt, en dus de validiteit van waarnemingen niet of beperkt accepteert, kan je je systeem niet toetsen aan de werkelijkheid. Juist om die reden verwerp ik een redegecentreerd waarheidssysteem. Er zijn echter filosofen die dat niet doen, vandaar dat ik dit alles betoog.

[...] (...) Alles wat verder gaat op die waarneming, zelfs discussies over de betrouwbaarheid van de waarneming, is een discussie aan de hand van modellen en theorieen.

Die we, in het courante wetenschappelijke model, toetsen aan waarnemingen. Zowel voor het opstellen van de modellen als voor het toetsen ervan moeten we dus waarnemingen een (hoog) waarheidsgehalte toekennen. Waarmee we die waarnemingen in feite bóven onze logica / modellen stellen, aangezien we deze toetsen aan de werkelijkheid. Dát is wat ik bedoel met een werkelijkheidsgecentreerd waarheidssysteem, en dat is dus ook hetgeen ik tracht te betogen.

[...] Wat is een niet realiteitsgecentreerd waarheidsysteem?

Zie hierboven.

Verwijderd schreef op donderdag 09 augustus 2007 @ 23:32:
De enige waarheid is voor mij is dat mensen met elkaar in discussie gaan met een open mind, zich openstellen voor nieuwe ideeen, en eerlijk zijn naar zichzelf en elkaar. En vanuit die basis nieuwe percepties ontdekken. Voor mij is dat het dichtste in de buurt van waarheid.

Ik denk dat je zult begrijpen dat ik niet helemaal volg wat je bedoelt met deze stelling in de context van betoog voor constitutionele aannames en een werkelijkheidsgecentreerd waarheidssysteem .

[Verwijderd]

Ik zal het nu met [enters] proberen

Wat LleWella schrijft heeft naar mijn mening meer te maken met het vinden van een waarheid zonder de logica (mede op basis van wetenschap) er verder bij te betrekken. Toch klopt dat niet omdat de waarheid dan eigenlijk feiten mist.

Zo is het ook met geschiedenis; gebaseerd op verhalen van anderen. Dat we hier van leren én daardoor kunnen aannemen is prima. Dit hoeft echter niet met de realiteit verbonden te zijn; zie bijvoorbeeld de teksen uit de Bijbel en de Heilige Qur'an.
Dit probleem, de realiteit, hebben we ook met zaken die we eigenlijk nog niet kunnen waarnemen,
de toekomst. Het doet me denken aan "we zullen zien wat de toekomst brengt", een zin die voornamelijk in gebruik is om een wetenschappelijk bewijs (dus een vorm van waarheid) te kunnen blijven behouden ware het niet dat een wetenschappelijk bewijs juist weer geen bewijs (dus waarheid) zou zijn. Een contradictie; waarnemingen die elkaar uitsluiten maar tegelijkertijd waar moeten zijn. Hiermee komen we op het tweede probleem uit de topic en het met logica trachten
op te lossen hiervan.

Welke pragmatische filosofische houding moeten we hierbij aannemen? Ik neig zolang ik me kan herinneren naar het toepassen van logica waarbij deels gebaseerd op zaken die we eigenlijk niet
meer op school leren maar wel zijn omschreven in de geschiedenis. Een voorbeeld van
dat laatste: enkele jaren geleden heeft een student zijn doctoraal gehaald omdat honing onstekingremmend werkt. Een flinke studie is hieraan vooraf gegaan. Het nieuws haalde de krant.
Ik heb echter ooit eens als hobby hiërogliefen vertaald waarbij de toenmalige schrijfer eigenlijk hetzelfde had genoteerd. Het nieuws was dus feitelijk al bekend.

Toch met logica alleen komen we er niet en daarmee kom ik in feite terug op de waarde
van mijn (inderdaad utulistische) houding rondom de vraag "heeft het zin?".

JHS, ik denk dat dit topic een vrij lange gaat worden. Zeker gezien we eigenlijk steeds
op eenzelfde punt zullen uitkomen dus nooit een duidelijk beeld kunnen geven van een
algemeen (en voor elk doel) geldend waarheidssysteem.

[Verwijderd]

ehh.. sorry dames en heren: ik heb hier en daar wat schrijffouten gemaakt.
Qua enter-gebruik ziet het er wel beter uit.

[Verwijderd]

Maar wat is de waarheid? Voor de een is blauw blauw, voor de ander is blauw grijs (kleurenblind).

En standpunten zullen altijd veranderen in de ontwikkeling van de mens.
Zelfs wetenschap.

Dus zeg ik:

De enige waarheid is voor mij is dat mensen met elkaar in discussie gaan met een open mind, zich openstellen voor nieuwe ideeen, en eerlijk zijn naar zichzelf en elkaar. En vanuit die basis nieuwe percepties ontdekken.
Voor mij is dat het dichtste in de buurt van waarheid.

En dat houd in, jezelf open te stellen en niet te verleiden door aanname of zeker te zijn dat wat je waarneemt ook waarheid is. Zelfs niet in ingewikkelde rationele modellen kun je daar vanuit gaan, want er zal altijd ergens een punt zijn waar dit achterhaald kan worden, zelfs de dingen waarvan wij uitgaan dat ze absoluut waar zijn.

Of je zou waarheid een andere definitie moeten geven. Dat wat je op dat moment waarneemt via je zintuigen is op dat moment voor jou waarheid.

Of ik denk iets te ver door

Wel zou je een model kunnen maken voor waarheid, alleen dat betekend niet dat alles wat je in dat model zet ook waarheid blijft.

Doordat zaken op velerlei manieren zijn te interpreteren en te beleven door diverse levensvormen met hun eigen vorm van waarneming en beleving denk ik dat waarheid feitelijk alleen een theoretisch iets is. Omdat het vanuit mijn standpunt ook voor iedereen ook een waarhedi zou moeten zijn, anders was het geen waarheid.

Ik vond die quote van mezelf wel heel mooi, en ik blijf daarbij denk, want dat is de enige zekerheid die ik heb daarin. Ik heb zelf geleerd de afgelopen jaren dat beleving en ervaring zo verschrikkelijk relatief zijn, je jezelf zelfs voor de gek kunt houden zonder dat je het zelf doorhebt. En hoe meer je als menselijk persoon (maar dit geld ook voor veel dieren denk op onze wereld) laat afbrokkelen van de aangeleerde zaken via ouders of maatschappij en gedachten of gedrag die je hebt opgebouwd vanuit ervaring, hoe zuiverder wellicht je beoordelingsvermogen wordt.
Echter, daarmee zal je als mens nog niet absolute waarheden mee kunnen achterhalen mijn inziens omdat de mens daarvoor te beperkt is of het misschien theoretisch wel helemaal niet mogenlijk is.

Dus dan blijft over; zo veel mogenlijk de richting in. Maar vooral doen wat er voor jou als wezen goed is. De mens evolueert door iets aan te nemen als waarheid. Het vervolgens weer te achterhalen (en zichzelf dom te vinden, maar dat is niet correct imo), ervan te leren en nieuwe waarheden aan te meten. Of het nou als individu is of in de algemene wetenschap. Volgens mij is dat het model zoals het altijd al gegaan is, zowel op persoonlijk vlak als op het algemene vlak.

Als persoon durf ik in ieder geval niet uit te gaan van aannames als absolute waarheden. Maar neem ik dat liever voor dat moment aan als basis met de openheid dat door een verandert standpunt een nieuwe waarheid komt die nog meer waar lijkt te zijn.

[Verwijderd]

JHS schreef op donderdag 09 augustus 2007 @ 12:48:
In dit topic zou ik graag een betoog willen houden voor het adopteren voor een pragmatische filosofische houding ten aanzien van het kiezen van een algemeen geldend waarheidssysteem. Natuurlijk is het zo dat veel grotere geesten dan die van mijzelf of van degenen die hier rondlopen hier beter over nagedacht zullen hebben, en daarom ben ik vooral ook benieuwd naar verwijzingen naar de filosofische achtergrond achter deze zaken. Ik moet namelijk toegeven dat mijn kennis op dat vlak tekortschiet. Desalniettemin zal ik een poging doen om mijn overtuiging uiteen te zetten.

Ik zou mijn betoog willen beginnen met de kinderlijke notie dat we niet zeker kunnen weten dat er überhaupt iets buiten onszelf en onze gewaarwordingen bestaat. Dit is dan ook een veelvuldig gebruikt argument in de rationalistische hoek. Omdat we onze gewaarwordingen niet kunnen vertrouwen zouden we zoveel mogelijk a priori kennis moeten vergaren, en op basis daarvan uitgaan van een bepaalde werkelijkheid en/of deze opnieuw proberen in te lichten.

Volgens mij heb je gelijk, maar dit betekent dus, kort gezegd, dat we alleen onze waarneming hebben en dat deze "onbetrouwbaar" is. Volgens mij betekent dit ook dat we uit onze waarneming geen enkele absoluut zekere, objectieve "a priori kennis" kunnen extraheren, anders dan dat er "iets bestaat" (namelijk onze gewaarwording). Ik denk dan ook dat als je zo extreem voorzichtig bent met wat je waarheid noemt, dat je niet echt ver komt.

Neem alleen al de fundamentele notie van het maken van onderscheid. Waarom zou onze gewaarwording niet gewoon één ding zijn en alle structuur, verschil en onderscheid een illusie? Hmm... Nu ik hier zo over nadenk... Volgens mij kan je wel volhouden dat één ding niet op twee verschillende manieren worden waargenomen. Dus als we iets als "verschillend" waarnemen (bijvoorbeeld de lengte van twee streepjes) dan is er ergens tussen het ding en onze waarneming daarvan een verschil opgetreden en [i]bestaat[/q] er dus ergens in onze werkelijkheid (in het heelal) een onderscheid tussen twee dingen. Dit onderscheid hoeft niet het onderscheid tussen de twee streepjes te zijn, die kunnen immers best even lang zijn, het kan immers gezichtsbedrog zijn, maar in dat geval is er ergens anders een verschil tussen de waarneming van de streepjes opgetreden. De werkelijkheid kan dus niet bestaan uit één ondeelbaar structuurloos ding!

Dat lijkt natuurlijk een conclusie van niks, maar vergeet niet, dit is een absoluut zekere waarheid, naar de allerstrengste eisen die ik me kan voorstellen! Bovendien kunnen we dit "opdeelproces" waarschijnlijk herhalen (ik begrijp nog niet precies hoe, maar ik heb nu niet de tijd om dit precies uit te pluizen). Dus hebben we een werkelijkheid die bestaat uit een eindig aantal verschillende dingen.

Je zou echter nog verder kunnen gaan met de 'onzekerheidsnotie' door te stellen dat je niet zeker kan weten of zinnen en logica enige waarheidsbasis hebben. Met deze fatalistische¹ houding komen we echter niet ver. Als we slechts kunnen aannemen dat je zelf bestaat, dat jouw gewaarwordingen bestaan maar dat deze mogelijk onjuist zijn, en dat je specifieke gewaarwordingen in de vorm van gedachten hebt die een logica schijnen te hebben maar waarvan je dat niet zeker weet, valt geen enkele uitspraak te doen over de werkelijkheid of over denksystemen of over wenselijk handelen.

Volgens mij is het zo dat waarheid een begrip is dat alleen betekenis heeft als je een "logisch systeem" hebt, oftewel een theorie met stellingen (een aantal daarvan axioma's waarvan je gewoonweg postuleert dat ze waar zijn) en een logica om uit stellingen andere stellingen af te leiden. Waarheid heeft dus alleen betekenis binnen een bepaalde theorie die je eerst moet hebben opgesteld waarbinnen een bepaalde logica geldt. Waarheid komt dus "na" de logica. Als je logica (of de axioma's) een "waarheidsbasis" wilt geven, dan moet je dit ergens anders vandaan halen dan uit de ratio (uit de intuïtie bijvoorbeeld).

Derhalve lijkt het wijs om over tenminste één der delen een aanname te doen, namelijk over de betrouwbaarheid van onze ogenschijnlijke logica en redenaarvaardigheden, en/of over de betrouwbaarheid van onze waarnemeningen.

Dit zijn nogal forse aannames. Er zit trouwens ook nogal verschil tussen "onze ogenschijnlijke logica" als "common sense" en bijvoorbeeld mathematische logica binnen een model van de natuurlijke getallen.

Ook de betrouwbaarheid van onze waarnemingen kan behoorlijk variëren. Hoe weten we bijvoorbeeld in of onze waarneming niet vertroebeld is door gezichtsbedrog, doordat we dromen, of doordat we geestelijk ziek of dronken zijn? Weet ik zeker dat Amerika bestaat, ook al ben ik er nog nooit geweest? Hoe betrouwbaar is een spirituele ervaring of één van buitenaardse wezens?

(meer volgt)

[Verwijderd]

JHS schreef op donderdag 09 augustus 2007 @ 12:48:
[...]

volgens mij beschrijf je gewoon de wetenschapstheorie van popper in eigen woorden, 40 jaar geleden had je zomaar een nobelprijs gewonnen popper heeft de absolute waarheid afgeschaft als een onhaalbaar ding: sinds popper is een banaan geen banaan meer, maar een model.

ook als dat alleen maar voor de wetenschap was, in mijn alledaagse micro-ervaringskosmos heb ik er een hoop aan, want het geeft een goed handvat om gelijk hebbende want de waarheid kennende vriendinnen tot ex te verklaren.