De kapitaalbeschermingsregels voor de BV hadden al nogal wat lekken. Dit komt niet uit de lucht vallen. Enerzijds is het puur het commercieel aantrekkelijker maken van de BV voor buitenlandse investeerders, die immers ook met weinig c.q. minder kapitaal een buitenlandse rechtsvorm kunnen oprichten en die in Nederland gebruiken (bijv. de Engelse LLP of LLC). Anderzijds was er in de literatuur al veel langer overeenstemming over het feit dat de kapitaalbeschermingsregels bij de BV niet zo denderend succesvol waren. Probleem was echter dat, hoewel iedereen het er over eens was dat de regels nu niet goed werkten, er totaal geen overeenstemming was over hoe het dan wél moest.
In de nieuwe regeling (om het even correct te zeggen het Ambtelijk voorontwerp vereenvoudiging en flexibilisering BV-recht, derde tranche, kapitaal en vermogen) vervalt inderdaad de minimumkapitaaleis. Er vervalt wel meer, zo vervalt het verbod om arbeid in te brengen en wordt ook de verplichte accountantsverklaring bij inbreng in natura en de bankverklaring bij inbreng in geld afgeschaft. Die hadden namelijk toch niet zo denderend veel zin.
Het wordt nu meer via de weg van de aansprakelijkheid opgelost. Stel, je richt nu een BV op met een kapitaal onder de achttienduizend euro, of misschien zelfs wel met helemaal niets. Je doet die BV verplichtingen aangaan waardoor er crediteuren ontstaan met vordernigen op die BV. Onder het huidige recht is het zo dat men ervan uitgaat dat die achttienduizend euro 'in elk geval' in de vennootschap zit, dat er altijd nog wel verhaal mogelijk is. Maar dat is natuurlijk een illusie. En dan laat ik de rechtspraak over kasrondjes, sigaren uit eigen doos en vestzak-broekzak-constructies even helemaal buiten beschouwing. Ook zonder die regels kun je begrijpen dat een BV ná oprichting, en ná reële storting, heel goed verplichtingen kan aangaan die die achttienduizend euro te boven gaan. Anders gezegd: het nominaal kapitaal van de aandelen zegt niets over de solvabiliteit en de vermogenspositie van de vennootschap.
Als jij namens je BV'tje met achttienduizend euro kapitaal een enorme verplichting aangaat, dan gaat die toko failliet. Hoe lost zich dat op, langs regels van aansprakelijkheidsrecht, bijvoorbeeld artikel 2:9 BW of 2:248 BW (in faillissement) en eventueel een rechtstreekse onrechtmatige daad. Daar helpt het minimumkapitaal niet tegen. In het nieuwe recht vervalt die minimumeis maar wordt d aansprakelijkheid gewoon scherper. In meer gevallen, bijv. het aangaan van verplichtingen die leiden tot faillissement korte tijd na oprichting, of bij het doen van uitkeringen aan aandeelhouders, is het bestuur aansprakelijk. Aandeelhouders die een uitkering genieten van de vennootschap krijgen nu als het ware een 'voorwaardelijke uitkering' die pas indien de vennootschap níet binnen een jaar failliet is gegaan, onvoorwaardelijk wordt. Dat geld kan dan ook nog teruggevorderd worden.
In feite is het een verschuiving van 'interne' bescherming (via gebonden vermogen) naar 'externe' bescherming (door de bestuurders c.q. aandeelhouders meer naar buiten toe vatbaar te maken voor verhaal, zowel door crediteuren als door de vennootschap zelf). Dat ligt ook in de lijn met wat men met de BV wil: meer convergentie richting de LLC en LLP, richting de 'rechtspersoonlijkheid bezittende personenvennootschappen'. Wel rechtspersoonlijkheid, maar anderzijds ook (zowel fiscale als aansprakelijkheidsrechtelijke) transparantie. Nu is de BV grosso modo nog een kopie van de NV, dat gaat veranderen in het komend recht.
Ik denk dus niet dat er echt schokkende dingen zullen gebeuren, om de doodsimpele reden dat die achttienduizend euro nu ook al een wassen neus is zoals hierboven terecht opgemerkt, geen waarborg is dat de toko verplichtingen aangaat die hij niet kan dragen, dat hij niet failliet gaat, dat er niet 'geknutseld' wordt met BV's. Het is nu ook slecht, dus het kan alleen maar beter worden, en ik denk dat aansprakelijkheid van de poppetjes áchter rechtspersonen daar wel een goed middel voor is.