Onzin opsporen

[Delerium]

Onzin opsporing

In de scientific Americian stond eind 2001 een hele mooie serie getiteld ‘Balony Detection’. Aangezien de denkwijze zoals die in dat stukje naar voren kwam een zeer mooie aanvulling is op wetenschappelijk denken, wil ik zodoende graag deze 10 vuistregels hier op GoT posten. In dit topic wil ik graag kijken of deze regels voldoen zodat de search opgeleukt kan worden. Het artikel was oorspronkelijk opgezet om een verschil tussen wetenschap en pseudowetenschap makkelijk aan te geven. Dit stuk is gebaseerd op dat artikel, geschreven door Micheal Shermer, de voorman van www.skeptic.com

1) Hoe betrouwbaar is de bron van een claim?
Pseudowetenschap kleedt zich in het algemeen aan als gewone wetenschap, maar bij nadere bestudering van de feiten kunnen deze uit hun verband gerukt zijn, gewijzigd naar andere velden of gewoon ronduit vervalst. Het kan erg lastig zijn om deze truc toe te passen omdat de reguliere wetenschap inherent ook fouten produceert.

2) Doet de bron vaker soortgelijke claims?
Pseudowetenschap heeft de neiging om ruim buiten de feiten op te treden. Er worden claims gemaakt die nauwelijks hun weerslag vinden binnen het wetenschapsveld waaruit het afkomstig is. Maar ook hier is enige voorzichtigheid geboden omdat ook revolutionaire echte wetenschap hieruit voortkomt (denk aan de continentale platenverschuiving). Zodoende het advies (van de sciam) om op patronen te letten van het selectief negeren van feiten.

3) Zijn de claims gecontroleerd door een andere bron?
Indien een claim niet gereproduceerd kan worden door een andere, onafhankelijke groepering op het gebied, dan is de claim erg moeilijk te handhaven.

4) Hoe past de claim in de wereld zoals we die kennen?
Dit is 1 van de belangrijkste punten. Een claim moet passen binnen alle andere feiten zoals we die kennen. Want een claim is als een baksteen, hij moet wel passen in de muur van andere bakstenen die toch slechts een specifiek gat overlaten. Een voorbeeld is de bewering dat een supergeavanceerde beschaving bv de pyramides heeft gebouwd. Waar zijn de overige aanwijzingen van die beschaving? Er is verder niets teruggevonden dat erop wijst, zelfs geen verloren aansteker of een vuilnisbelt.

5) Is er iemand bezig geweest om de claim te ontkrachten of is er alleen ondersteunende data gefabriceerd?
Dit heeft oa met tunnelvisie te maken, dat je alleen de feiten meeneemt die je claim onderbouwen. Hierbij worden feitjes genegeerd die makkelijk een andere conclusie openlaten. Daarom is controle en hercontrole zo belangrijk binnen de wetenschap.

6) Leiden de feiten naar de conclusie, of is er een andere conclusie mogelijk?
Wanneer meerdere, onafhankelijke wetenschappelijke velden allemaal aanwijzingen geven die als groter geheel een richting hebben, dan is die richting de juiste. Als voorbeeld is er uiteraard geen enkel direct bewijs voor evolutie, maar 10.000den deelvelden van wetenschap zoals genetica en geologie wijzen in die richting zodat de theorie daaromtrent wel de juiste moet zijn. Pseudo-wetenschap heeft de neiging om het grotere verband niet te zien en te focussen op triviale uitzonderingen of momenteel niet begrepen fenomenen.

7) Wordt de claim gedaan op basis van geaccepteerde logische regels en instrumenten of wordt er juist gebruik gemaakt van andere die ‘toevallig’ naar die conclusie leiden?
Je kan op 2 manieren iets aantonen: vanaf niets beginnen en kijken of je iets aantreft, of beginnen vanuit de veronderstelling dat er iets is en dat pogen aan te tonen. Op die tweede manier zullen vage (gezochte) bewijzen dienen om het geraamte van de theorie omhoog te houden. Een voorbeeld hiervan is het zoeken naar Aliens. SETI kijkt gewoon onbevooroordeeld naar de ruimte terwijl UFO-logen voornamelijk incidentele bewijzen verzamelen.

8 ) Is de claim een verklaring voor de waargenomen fenomenen of slechts de weerleggen van huidige verklaringen?
Dit is een klassieker, het handhaven van 1-richtingsverkeer in discussies waarbij je zelf niet kan verliezen. Daarom is deze methode per definitie een slechte.

9) Als een claim nieuwe dingen verklaart, verklaart deze claim dan ook de bijbehorende oude dingen?
Als voorbeeld worden hier AIDS/HIV aangehaalt, er zijn mensen die deze ziekte wijten aan een slechte levensstijl (homo’s). Maar dit alternatief gaat voorbij aan andere feiten die we van HIV weten, zoals dat kruisbesmetting van besmet bloed ook HIV kan veroorzaken.

10 Heeft de onderzoekers persoonlijke opvattingen invloed op de conclusie of juist andersom?
Iedereen heeft z’n eigen referentiekader waarbinnen deze data analyseert en concludeert. Daarom is de toetsing ervan binnen discussie’s zo belangrijk en dat zou de vooroordelen moeten bevestigen of ontkrachten voordat de eindconclusie getrokken kan worden.

Maar uiteindelijk is wetenschap zelf uiteraard ook een constante zoektocht naar de waarheid en is alleen datgene wat nu overeind staat niet als voltooid beoordeeld.

[Salvatron]

Ecteinascidin schreef op zaterdag 03 juni 2006 @ 23:15:
Maar uiteindelijk is wetenschap zelf uiteraard ook een constante zoektocht naar de waarheid en is alleen datgene wat nu overeind staat niet als voltooid beoordeeld.

Wat bedoel je met "de wetenschap is een zoektocht naar de waarheid"? Wetenschap leidt vooralsnog niet naar de waarheid.

[Resistor]

bacterie schreef op zondag 04 juni 2006 @ 23:30:
[...]


Wat bedoel je met "de wetenschap is een zoektocht naar de waarheid"? Wetenschap leidt vooralsnog niet naar de waarheid.

Niet de hele waarheid, slechts een stukje er van. Als een mier die (theoretisch) wel een zandkorrel kan zien, maar niet het rotsblok waar hij op staat.

Het doel van wetenschap is voor mij het van alle kanten bekijken/onderzoeken van dingen, en niet slechts van 1 kant waar het er het mooiste uit ziet. Als je het van een andere kant bekijkt, zie je ook weer nieuwe dingen die je kan onderzoeken.
De betrouwbaarheid van de bronen en hun methoden. Dan heb je dat hele stuk samengevat.

[ Voor 8% gewijzigd door Resistor op 04-06-2006 23:58 ]

[Gomez12]

bacterie schreef op zondag 04 juni 2006 @ 23:30:
[...]


Wat bedoel je met "de wetenschap is een zoektocht naar de waarheid"? Wetenschap leidt vooralsnog niet naar de waarheid.

Wat is de waarheid dan??? Niet jouw waarheid, niet Ecteinascidin's waarheid, niet mijn waarheid, maar "DE" waarheid.

Tip : Ik ben overtuigd atheist.

Maar Ecteinascidin is dit geen stukje voor de FAQ, scheelt wat onzinnige replies van mensen die 1 onderzoek gevonden hebben en de hele wetenschap om willen draaien.

offtopic:
Ecteinascidin, ooit eens gedacht over een nick-change want heb je naam al 3x kunnen tikken en elke keer kan ik de spelfouten verbeteren

[Confusion]

bacterie schreef op zondag 04 juni 2006 @ 23:30:
Wat bedoel je met "de wetenschap is een zoektocht naar de waarheid"? Wetenschap leidt vooralsnog niet naar de waarheid.

Wetenschap is de activiteit waarvan het doel is een zo nauwkeurig mogelijke beschrijving van de intermenselijke werkelijkheid te geven. Maar dat mensen daar gemakkelijk het woord 'waarheid' voor gebruiken betekent niet dat ze iets totaal anders bedoelen. Het lijkt me niet zinvol hier een quasi-diepzinnige filosofische discussie over te beginnen. De wetenschap is de enige methode die mensen tot nog toe in staat heeft gesteld de werkelijkheid te beschrijven zonder al te sterke culturele invloeden, omdat wetenschappers vele verschillende achtergronden hebben. Wetenschap levert een zo onafhankelijk, consistent en controleerbaar mogelijke beschrijving van de werkelijkheid, zonder onnodige (verborgen) aannames.

[Iblies]

Ik vind punt 3 en 4 het belangrijkste,
is het fenomeen door een willekeurige andere te reproduceren en klopt het wel allemaal wat er wordt beweerd, en als het niet past, waarom niet.

De overige punten beperken een wetenschapper teveel doordat die in een bepaald keurslijf wordt gegoten.

[Duesenberg J]

Wetenschap is idd anders dan een geloofsovertuiging. Wetenschap redeneert en probeert met conclusies nieuwe dingen te voorspellen en die dan waar te nemen. Een geloofsovertuiging kijkt naar de wereld, bedenkt hoe het zo gekomen is en stopt daar. (vergeef me mijn generalisatie, er zullen vast wel voorspellende geloofsovertuigingen zijn, maar dit is nodig om het verschil tussen wetenschap en geloof aan te duiden)
Zo zou je kunnen denken dat wetenschap de enige weg naar de 'echte waarheid' is. Maar hoe zijn we tot die conclusies gekomen? Eerst is er waargenomen. Met zintuigen. Hoe weten we dat die zo betrouwbaar zijn? Dat valt niet te bewijzen. Dus als de metingen al met mogelijk foutieve apparatuur zijn gedaan, dan zijn de conclusies toch ook niet meer te vertrouwen?
Het enige wat we over wetenschap kunnen vaststellen is dat de meeste voorspellingen van de wetenschap volgens onze waarnemingen ook weer kloppen. Dan doet het er voor ons dus ook niet meer toe of het nu de echte waarheid is of niet, maar toch…

Het verschil tussen wetenschap en pseudo-wetenschap is ook moeilijk aan te duiden. Dat komt omdat er erg veel verschillende definities voor het begrip wetenschap bestaan. De een ervaart wetenschap als de zoektocht naar het enige goed antwoord, de ander als zoektocht naar achterliggende principes.

Het probleem met de definitie is dus ook de oorzaak van de heftige discussies tussen zogenaamde wetenschappers en geestenjagers/graancirkel-experts/mediums

offtopic (als mijn hele post dat niet al was)
Yaay, Scientific American. Ben verder nog nooit iemand in NL tegengekomen die et überhaupt kent

[Anoniem: 24527]

Duesenberg J schreef op maandag 05 juni 2006 @ 21:56:
Zo zou je kunnen denken dat wetenschap de enige weg naar de 'echte waarheid' is. Maar hoe zijn we tot die conclusies gekomen? Eerst is er waargenomen. Met zintuigen. Hoe weten we dat die zo betrouwbaar zijn? Dat valt niet te bewijzen. Dus als de metingen al met mogelijk foutieve apparatuur zijn gedaan, dan zijn de conclusies toch ook niet meer te vertrouwen?
Het enige wat we over wetenschap kunnen vaststellen is dat de meeste voorspellingen van de wetenschap volgens onze waarnemingen ook weer kloppen. Dan doet het er voor ons dus ook niet meer toe of het nu de echte waarheid is of niet, maar toch…

Daar is toch het hele principe van reproduceerbaarheid voor? Degelijk wetenschappelijk onderzoek heeft resultaten die met eenzelfde onderzoeksopzet gelijk zijn.

[Maasluip]

Duesenberg J schreef op maandag 05 juni 2006 @ 21:56:

Zo zou je kunnen denken dat wetenschap de enige weg naar de 'echte waarheid' is. Maar hoe zijn we tot die conclusies gekomen? Eerst is er waargenomen. Met zintuigen. Hoe weten we dat die zo betrouwbaar zijn? Dat valt niet te bewijzen. Dus als de metingen al met mogelijk foutieve apparatuur zijn gedaan, dan zijn de conclusies toch ook niet meer te vertrouwen?

Als je zo begint kun je net zo goed zeggen dat niks waar is. Als je een muur ziet en gaat twijfelen of die ook echt daar is dan ben je niet goed bezig. Gelukkig is er dan nog een methode om te controleren of die muur er werkelijk niet is door er tegenaan te lopen. Maar dan nog heb je geen zekerheid dat die er is omdat je alleen met je zintuigen die muur hebt waargenomen. En dan?

[PipoDeClown]

ik mis in je lijstje een mooi woord: drogreden, drogreden

[Resistor]

Dan loop je om de muur heen om te kijken of je echt met een muur te maken hebt en niet met een wal of hologram (je bent er wel tegenaan gelopen, maar was dat niet de glasplaat of het beeldscherm?) waar je niet achter kan komen, dan ga je onderzoeken hoe dik de muur is, en uit welk materiaal de muur bestaat.

Je gaat andere zintuigen gebruiken, je verplaatst je. Meetlint, spectrum-analyzer...

[Maasluip]

Maar die metingen doe je allemaal met apparatuur waarvan je niet kunt verifieren of ze wel goed zijn. Je hebt dus nooit zekerheid of wat dan ook waar is.

"I reject reality and substitute my own", ofwel: "wie zegt mij dat wat ik zie ook echt daar is en niet een hersenspinsel van mijn geest is".
Als je zo begint kun je net zo goed ophouden met bestaan. Of iig niet in discussie treden met mensen die wel aannemen dat wat je ziet en voelt ook echt daar is want dat is een discussie die op niets uitloopt.

[-Lars-]

Ecteinascidin schreef op zaterdag 03 juni 2006 @ 23:15:
8 ) Is de claim een verklaring voor de waargenomen fenomenen of slechts de weerleggen van huidige verklaringen?
Dit is een klassieker, het handhaven van 1-richtingsverkeer in discussies waarbij je zelf niet kan verliezen. Daarom is deze methode per definitie een slechte.

Hier ben ik het niet helemaal mee eens. Stel, er zijn twee personen. A zegt dat de zon om de aarde draait en B dat hij wel kan aantonen dat de zon niet om de aarde draait, maar niet weet wat er dan wel gebeurt. B zit dan dichter bij de waarheid, waardoor zijn methode wel de beste is.

Natuurlijk is het jammer als B vervolgens niet met een nieuwe verklaring over de rotatie van aarde en zon kan komen, maar daardoor is hij - wat mij betreft - nog geen slechte wetenschapper en al helemaal geen onzinspuier, zoals de topictitel suggereert.

Verder denk ik dat filosofische discussie over het bestaan van De Waarheid ten opzichte van het standpunt dat iedereen zijn eigen, persoonlijke waarheid heeft, niet in deze topic past. Wetenschap gaat er immers van uit dat hetgeen je waarneemt bestaat. Sterker nog, zelfs wat je niet waarneemt bestaat nog, nemen we gemakshalve aan. (Dus als ik een plant in een kamer zet en de deur dichtdoe, waardoor ik de plant niet meer zie, ga ik ervan uit dat de plant er nog is.)

[Delerium]

De waarheid als filosofisch iets is idd niet vast te leggen, maar binnen de wetenschap hangt men (er onder voorbehoud) aan vast dat het de op dat moment 'geaccepteerde' verklaring is voor iets (ie dus geen fouten/leugens bevat).
Maar ik had mij dan niet gerealiseerd dat dit topic verderging over wat de waarheid is volgens oa wetenschap, dat wil de wetenschap niet weten namelijk.

Over puntje 8 kan ik dan wel het volgende zeggen: indien je bv verwerpt dat de zon om de aarde draait, dan kan je met je onderbouwende kennis toch wel een tegenverklaring vinden, namelijk dat de aarde om de zon draait. Daarmee verklaar je namelijk extra de rare bochtjes waarop mars regelmatig betrapt wordt (en tegenwoordig verschillende zwartekrachtissues).
Het is dus met dat punt niet noodzakelijk dat de verwerper een tegentheorie moet vertonen, maar dat punt staat er voornamelijk omdat het makkelijk is om tegen een stelling te schoppen als je er zelf geen hebt. Want binnen wetenschap is het een stuk makkelijker om een andere stelling te betrekken als je redelijkerwijs zelf ook iets hebt (dat op zijn beurt aangevallen kan worden uiteraard).

[ Voor 3% gewijzigd door Delerium op 07-06-2006 23:19 ]

[Ranewen]

Maasluip schreef op dinsdag 06 juni 2006 @ 08:36:
Maar die metingen doe je allemaal met apparatuur waarvan je niet kunt verifieren of ze wel goed zijn. Je hebt dus nooit zekerheid of wat dan ook waar is.

"I reject reality and substitute my own", ofwel: "wie zegt mij dat wat ik zie ook echt daar is en niet een hersenspinsel van mijn geest is".
Als je zo begint kun je net zo goed ophouden met bestaan. Of iig niet in discussie treden met mensen die wel aannemen dat wat je ziet en voelt ook echt daar is want dat is een discussie die op niets uitloopt.

Als je er vanuit gaat dat je niks hebt om je bevindingen aan te staven, kan je dat doorvoeren tot het punt waarop je niet eens mee zeker kan zijn dat je wel echt bestaat (een voorbeeld is de malafide demon-theorie van Descartes)

Om niet helemaal gek te worden van al deze 'wegredenaties' is het zaak om bepaalde feiten voor 'waar' aan te nemen, in de zin dat zij zodanig conventioneel zijn dat je er je eigen empirische bevindingen aan kan staven.
Neem bijvoorbeeld bepaalde wetmatigheden uit de wiskunde en maak deze de empirische feiten waaraan jij je eigen wereldbeeld kan staven. Door conventies op te stellen wordt de wereld meetbaar. Of dit dan wel of geen waarheid is, is verder niet bepaald belangrijk.
Iedereen heeft zijn eigen wereldbeeld dat uit bepaalde vanzelfsprekendheden bestaat. Je begrijpt elkaar omdat je je verdiept in de concepten die de ander gebruikt en omdat die wereldbeelden overlappen. Een leuke tegenwerping is natuurlijk religie: wanneer genoeg mensen maar iets geloven, wordt het niet vanzelf waar. Dit is overigens wel erg offtopic.

Ik geloof dat je met de propositielogica, of predicatenlogica, het verst kan komen met het vastleggen van wetmatigheden, vanuit waar je verder kan redeneren en jezelf zo een beeld van de werkelijkheid kan verschaffen.

De vraag of er een absolute werkelijkheid is, is zinloos. Als ze er al zou zijn, zouden wij haar nooit kunnen kennen. Iedereen heeft zijn eigen gekleurde blik op de wereld. Men zou vanuit Gods standpunt moeten kijken (zegt de filosoof Putnam). Maar, zeg ik dan, zelfs God is bijna een persoon met een karakter, dus zelfs die zou een gekleurde blik op de wereld hebben.

We moeten er maar vanuit gaan dat dat wat onze zintuigen waarnemen geen trucje is van wie of wat dan ook, maar dat het iets is wat we op dat moment echt ervaren. En dat is je rechtvaardiging.